Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

60
m entu austriackiego. Podobnie na Śląsku Cieszyńskim z powodu wkroczenia
wojsk czeskich sejm uznał 6 kandydatów z jedynej zgłoszonej listy.
K ontrow ersje w sejm ie wyw ołała spraw a posłów wielkopolskich. Narodowa
dem okracja proponowała, by do sejm u weszła cała Naczelna Rada Ludowa,
całkowicie przez nią opanowana. W ybory groziły uaktyw nieniem
czynników jej przeciwnych. Jednocześnie narodowej dem okracji zależało
na w prow adzeniu posłów poznańskich do sejm u, gdyż wzmocniłoby to jej
pozycję.
K rytycznie do polityki prowadzonej w W ielkapolsce przez narodow ą
dem okrację odnosiły się koła zachowawcze, grupujące się wokół „Dziennika
Poznańskiego”. Jako jej przeciw wagę popierał „D ziennik Poznański”
Narodowe Stronnictw o Robotników. „D ziennik” poświęcał jego działalności
dużo m iejsca i bronił go przed zarzutam i działalności klasowej. Poparł również
utw orzenie Narodowego Stronnictw a Ludowego z ks. Ludwiczakiem
na czele. Stronnictw o założone zostało w celu zorganizow ania chłopów, nim
do W ielkopolski przedostaną się prądy ludowe z innych dzielnic. „Dziennikowi”
odpowiadała polityka organizowania wsi na bazie solidaryzm u społecznego.
Znaczną rolę przy jego organizacji odegrali ziem ianie, prezesem
został Leon Pluciński ze Swadzimia.
Z drugiej strony „D ziennik Poznański” bardzo krytycznie odniósł się do
stanow iska zachowawców podczas w yborów styczniowych. Uznał, że przy
sprężystej organizacji i taktyce porozum ień z innym i stronnictw am i mogli
osiągnąć znacznie więcej 73. Ludzie skupieni wokół pism a nie podjęli jednak
żadnej akcji w obliczu zbliżających się w yborów u siebie. N aw et własne
stanowisko ogłosili nie bezpośrednio, lecz na m arginesie program u narodowej
demokracji. Godzili się z nim całkowicie. Potencjalną możliwość
rozbieżności z narodow ą dem okracją widzieli w spraw ie reform y rolnej.
Za spraw y przesądzone uznali ustrój republikański, w yrów nyw anie nierówności
społecznych, praw o do stow arzyszania się, w szczególności robotników
rolnych, itp. W ypowiadając się za tolerancją narodow ą i religijną
krytykow ali program narodowej demokracji, że jednocześnie nie wypow
iada się za szkołą wyznaniową. Trzeźwo jednak pisali, że program to
jedno, a jego realizacja co in n eg o 74. »
Nie udało się odnaleźć żadnych śladów kam panii wyborczej prowadzonej
przez ludzi związanych z K asynem Obyw atelskim i „Dziennikiem Poznańskim
”, choć prezesem prowincjonalnego kom itetu wyborczego został
Stefan Cegielski, jeden ze współwłaścicieli „D ziennika”. Żaden też z działaczy
Stronnictw a Pracy Narodowej czy K asyna nie został w ybrany. Wybrano
natom iast dwóch ziemian, członków C entrum Obywatelskiego —
W iesława Tuchołkę i znanego działacza Ligi Narodowej W ładysława G rabskiego
z Kurcewa. Jeszcze jeden ziem ianin — Julian Trzciński — został
73 Organizacja zachowawców, tamże, 3 IV 1919.
74 Na tle programu narodowej demokracji, tamże, 2 II 1919.