Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

183
uchwały obowiązujące całe stronnictw o. Do połowy czerwca 1923 r. istniała
jeszcze Rada Główna. Prezesem nadal był T. Szułdrzyński.
Jednocześnie z prasy ChNSR wynika, że prowadziło ono ożywioną akcję
na Pomorzu. Prasa niejednokrotnie zamieszczała inform acje o wiecach odbyw
ających się w różnych miejscowościach. W rezolucjach obok spraw
ogólnych sięgano do czysto lokalnych. Żądania w ysuw ano jednak jedynie
pod adresem rządu, a nie władz miejscowych.
W 1923 r. ChNSR przekroczyło granice zaboru pruskiego. Autonomiczna
organizacja realistów w łonie ChNSR nie powstała. Przeszło do ChNSR
jedynie kilku działaczy, jak Alfred M orstin czy W ładysław Wydżga, którzy
podjęli na terenie b. K rólestw a działalność organizacyjną ChNSR. Terenem
ekspansji stały się K ujaw y. W lipcu odbyły się spotkania ziemian —
zwolenników ChNSR we W łocławku. Jak podkreślał kom unikat ZG ChNSR,
organizatoram i konferencji byli przede w szystkim młodzi ziemianie, działający
w kółkach rolniczych, „co jest rzadkim objaw em w Kongresówce”.
Obok nich czynny udział wzięło m iejscowe duchowieństwo. W edług tegoż
kom unikatu odbyły się zebrania w kilku wsiach, na których chłopi należący
dotychczas do Zjednoczenia Ludowego i do ZLN wyrazili chęć przystąpienia
do ChNSR 73. ChNSR wkraczało na teren, który typem gospodarki
był najbardziej zbliżony do wielkopolskiej. Staw iał się tam w pozycji
konkurenta dotychczas działających stronnictw , w tym ZLN. K onkurencja
ta zapowiadała w alkę dotychczasowych sojuszników, mimo że nie
istniały m iędzy nim i przeszkody natury ideologicznej.
Zachęcone powodzeniem na K ujaw ach ChNSR podjęło akcję w innych
powiatach zachodnich b. Królestwa. W listopadzie odbyły się zebrania
ChNSR dla powiatów sieradzkiego, łaskiego, wieluńskiego i kaliskiego. Postanowiono
utw orzyć ChNSR w województwie łódzkim. Podobne zebrania
odbyto dla powiatów Łódź, Brzeziny, Turek i Piotrków. W ybrano zarząd
Wojewódzki, na którego czele stanął Szczęsny Szamowski, dyrektor Syndykatu
Rolniczego w Ł odzi74.
Zebrania te obsługiwali członkowie oddziału warszawskiego. Je st to
Jedyny ślad, że takow y istniał. Z nazwisk wynika, że weszli doń byli
członkowie SRPN. Przystąpienie ich do ChNSR budziło pewne obawy, że
skom prom itowani w opinii publicznej przeniosą jej niechęć na nowe na
tym terenie stronnictwo.
ChNSR zdobywało sym patie nie tylko w Polsce centralnej. Jego osiągnięcia
w układaniu stosunków między dw orem a wsią przyciągały uwagę
Siemian całej Polski. Im ponow ała im także gospodarność, zorganizowanie
się, częściowo m entalność ziem iaństw a wielkopolskiego. Dostrzegali także
73 ZG, Sprawozdanie z konferencji politycznych w powiecie włocławskim i niewskim,
„Głos Rolnika”, 26 XII 1923; ChNSR w byłej Kongresówce, „Dziennik Poznański”,
24 VII 1923.
74 ChNSR w Kongresówce, „Dziennik Poznański”, 6 XII 1923; Na wschód, tamże,
8 ^11 1923.