Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

44
Na, pierwszym w alnym zgrom adzeniu (13 grudnia 1918 r.) w ybrano nowe
władze. Prezesem został ponownie Zdzisław Tarnowski, ale jego zastępcami
ludzie nowi: Stanisław Starzyński — przywódca konserw atystów
wschodniogalicyjskich, A leksander Skrzyński — m otor zm ian w stronnictwie,
i ks. Bronisław Swieykowski. Do kierow nictw a stronnictw a (wydziału)
nie zostali w ybrani redaktor „Czasu” Rudolf Starzew ski i długoletni
sekretarz SPN M. Chyliński. Tarnow ski otw ierając to zebranie potwierdził,
że do głosu w stronnictw ie dochodzą elem enty m łodsze16.
Od początku zarysow ały się znaczne różnice m iędzy grupą krakow ską
a konserw atystam i wschodniogalicyjskim i. Na w alnym zgrom adzeniu Starzyński
przypom niał, że tradycyjnie w SPN istniały grupy różniące się poglądam
i na spraw y zasadnicze, jak stosunek do Ukraińców czy integralność
Galicji. Uważał, że nadal powinno zostać m iejsce na różnice zdań 17.
W swoim dążeniu do zachow ania odrębności nie był on odosobniony.
Postulaty konserw atystów wschodniogalicyjskich zostały sform ułow ane na
zebraniu zw ołanym we Lwowie przez długoletniego przeciw nika stańczyków
L. Pinińskiego. ^Zebrani wypowiedzieli się w zasadzie za przystąpieniem
do SBZP, ale w yrazili życzenie, by sta tu t został uzupełniony m. in.
przez punkty: 1. o konieczności przy wszelkich uchw ałach pozostania
w ścisłej łączności z episkopatem , 2. o konieczności w spółpracy wszystkich
stronnictw stojących, jak to określano, „na gruncie narodow ym ” 18. Były
to dwa postulaty, które od lat dzieliły oba odłam y — współpraca z episkopatem
i spraw a stosunków z narodow ą dem okracją, bo ją m iano na myśli.
W związku z postanow ieniam i lwowskim i W ydział SBZP uchw alił: „Należący
do stronnictw a członkowie w schodniogalicyjscy mogą zawiązać osobne
koło, które m a praw o nadać sobie samo w ew nętrzną organizację, ukonstytuow
ać się i podejm ować uchw ały, dla których jedyną granicę stanow ią
program i zasady stronnictw a określone w statucie stronnictw a i w jego kom
unikacie z dnia 12 lutego 1919 r.” 19 Dążąc do zachow ania jedności, a także
ze w zględu na toczące się rokow ania z grupam i konserw atyw nym i innych
zaborów, „krakow ianie” szli na daleko idące ustępstw a. W yrazem
tego było przyjęcie w niosku S. Starzyńskiego, w którym się stwierdzało,
że „Czas” nie jest organem stronnictw a. Powodem tego w niosku było niezależne
stanow isko zajm owane przez „Czas” dzięki, jak to określił S. Kot, .
„szerokim horyzontom kilku osób w redakcji, daleko szerszym niż stronnictw
a”, którego m iał być o rg an em 20. W w yniku reorganizacji 26 m aja
1918 r. pow stała na podstaw ie aktu notarialnego Spółka „Czas”, której skład
'
16 Z. Tarnowski, Przemówienie powitalne I Walnego Zebrania SBZP, ADzT
665; Stronnictwo Budowy Zjednoczonej Polski, „Czas”, 18 XII 1918.
17 Cyt. wyżej art. „Czasu”.
18 13 posiedzenie Wydziału SBZP 7 II 1919, ADzT 663.
18 14 posiedzenie Wydziału SBZP 12 II 1919, tamże.
30 S. K o t, Stanisław Estreicher na tle życia kulturalnego Krakowa, Glasgow
1945, s. 31. Odbitka ze: Straty kultury polskiej, t. II.