Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

66
lacji. W iązał się z tym problem odszkodowania dla właścicieli wywłaszczanych
m ajątków .
Od m om entu złożenia projektu zasad reform y rolnej ZLN zanagażował
się w ich obronę. Ogromną akcję podjęło także ziem iaństwo. Coraz powszechniejsze
staw ało się wśród ziem ian przekonanie, że polityka bierności,
próba przeczekania i niezabieranie głosu nie jest słuszna. Rozpętano
szeroką akcję propagandow ą przeciwko przym usow em u wywłaszczaniu
i projektom wyznaczania m aksim um posiadania. W zięła w tym udział cała
prasa ziem iańska i konserw atyw na. „Dziennik Pow szechny” wprowadził
naw et osobny dział: „O ziem ię”.
Zarzuty w ysuw ane pod adresem reform y rolnej można ująć w następujące
punkty:
1. Dyskusja nad reform ą rolną odbywa się w nieodpowiedniej atm osferze,
argum enty rzeczowe nie są brane pod uwagę, autorzy reprezentują interesy
kastowe, a nie narodowe. Siebie z kolei przedstaw iano jako tych,
którzy dbają o interes państw a 92.
2. W ywłaszczenie wielkiej własności ziemskiej stanow i tylko pierwszy
krok. Teodorowicz w sejm ie uprzedzał, że „zbyt radykalna reform a wyw o­
ła licytację jeszcze radykalniejszych haseł”. S. Chaniew ski pisał, że „poderw
anie zasady własności to zejście na pochyłą równię, na której nie m a
zatrzym ania”. Podobnie w ypow iadali się K. Lutosławski czy S. Godlewski.
„Czas” straszył chłopów, że inny rząd może uczynić to samo w stosunku
do chłopów. A. M arylski om aw iając projekt „Piasta” pisał, że „toruje
on drogę dla panow ania kom unistów, a właściwie m iędzynarodowych Trockich
i Leninów” 93.
3. Łączono praw dziw e argum enty o większej w ydajności gospodarstw
dużych i o ich towarowości z twierdzeniem , że reform a rolna prowadzi do
zagłodzenia ludności m iejskiej przez zwiększenie niedoboru żywności. A r­
gum ent ten służył także do przyciągnięcia posłów m iejskich i zdobycia
poparcia ludności m iejskiej. Dla poparcia tej argum entacji ZLN organizow
ał w m iastach wiece, na których przyjm ow ano uchwały protestujące przeciwko
projektom agrarnym , „które grożą ogłodzeniem m iast” . O pozyskaniu
w ten sposób sym patii w arstw drobnomieszczańskich i inteligenckich pisała
M aria D ąbrow ska94.
92 Opis wiecu piastowców: „Nad wszystkim górowała chęć zagarnięcia ziemi,
wszystko inne było dekoracją”. „Dziennik Powszechny”, 1 VII 1919; Ludzi nam dajcie,
tamże, 19 IV 1919.
93 Abp Teodorowicz, Przemówienie na 46 posiedzeniu sejmu, „Gazeta Warszawska”,
6 IV 1919; S. Chaniewski, Nasz ruch agrarny, „Gazeta Rolnicza”, 6 VI
1919; K. Lutosławski, Przemówienie na 60 posiedzeniu sejmu, „Gazeta Warszawska”,
2 VII 1919; S. Godlewski, Niebezpieczny eksperyment, „Dziennik Powszechny”,
13 IV 1919; A. Marylski, Ku czemu Polska witosowa idzie, tamże, 5 III
1919; Początek walki o reformę rolną, „Czas”, 12 IV 1919.
91 A. Marylski, Sprawa rolna, „Kurier Warszawski”, 28 IV 1919; W sprawie
reformy rolnej. Wiec robotniczy, „Gazeta Warszawska”, 6 IV 1919; M. Dąbrowska,
Rozdroże, Warszawa 1937, s. 88.