Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

109
"i Alfred C hłapow ski97. „Gazeta” do końca 1921 r. w ydaw ana była jako
organ Związku Producentów Rolnych, a następnie jako pismo bezpartyjne.
Faktycznie była organem założonego kilka m iesięcy po jej pow staniu
stronnictw a.
Uzasadniając podjęcie przez ZPR w ydaw ania dziennika zarząd pisał:
„Dlatego zakładam y organ codzienny, bo codzienne są potrzeby; organ nie
polityczny, bo nie stanow im y partii politycznej. Rolnicy wielkopolscy mogą
m ieć różne przekonania, mogą się zapatryw ać rozmaicie na sposób rządzenia
i budow ania Polski, ale wszyscy m ają jeden cel i jedno pragnienie:
możność spokojnego produkow ania chleba dla reszty ludności” 98. Zgodnie
też z 'powyższą zapowiedzią pismo lansowało hasło, że rolnicy niezależnie
od ilości posiadanej ziem i m ają wspólny interes gospodarczy i w stosunku
do tego inne problem y są drugorzędne.
Celem, dla którego realizacji podjęto w ydaw anie pisma, była w głównej
m ierze chęć zdobycia wpływów wśród chłopów. W związku z tym przez
pierwszy rok pism o rozprow adzane było bezpłatnie, a jednorazow y nakład
dochodził do 40 000 e g z e m p la rz y N ie p rz y p a d k o w o pism o zaczęto
wydaw ać na początku 1920 r. Był to okres, kiedy stronnictw a ludowe podjęły
próbę zdobycia wpływów na wsi wielkopolskiej.
W walce o w pływ y na wsi „Gazeta Pow szechna” kierow ała swe główne
ataki na PSL „Piast”, a dopiero w dalszej kolejności na PSL „W yzwolenie”,
ponieważ jedynie PSL „Piast” mógł stanowić realne zagrożenie. Już
w 1921 r. podjęto w d ru k am i i nakładem „Gazety Pow szechnej” próbę w y­
daw ania tygodnika dla chłopów pn. „Głos Rolnika” w nakładzie 20 000
egzemplarzy, ale z nieznanych przyczyn poniechano wkrótce, podejm ując
ponownie w 1923 r.
Różniła się „Gazeta Pow szechna” w w ielu spraw ach od „Dziennika
Poznańskiego” zarów no w tonie, jak i w spraw ach m erytorycznych. „Gazeta
Pow szechna” od początku zbliżona była bardziej do pozycji narodo-
W odemokratyeznych niż do „Dziennika Poznańskiego”, który przez czas
dłuższy był przeciw nikiem endecju.
Działacze ziem iańscy w Wielkopolsce nie ograniczali się do w ydaw ania
prasy. W 1920 r. podjęli próbę stw orzenia organizacji. W edług Bełcikowskiej
początki organizacyjne sięgają wiosny 1920 r., kiedy podjęto szereg
dyskusji i narad w spraw ie jej utw orzenia. A utorow i nie udało się odnaleźć
śladów przygotowań, chociaż nie ulega wątpliwości, że takow e były
prowadzone. Siadem może być inform acja W. Glinki z w rześnia 1919 r., że
w Poznaniu tw orzy się stronnictw o konserw atyw ne, które ze względów
97 Akcyjne Towarzystwo, „Gazeta Powszechna”, 2 IV 1920.
98 Zarząd Zjednoczenia Producentów Rolnych: Program, „Gazeta Powszechna”,
1 IV 1920.
99 Komunikat ZPR nr 15, tamże, 30 I 1921; T. Chrzanowski, Wspomnienia,
2 lat ubiegłych, BN, mkf rkp, s. 158.