Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

191
form ował o tym G rabski przedstaw icieli polskich stronnictw w sejm ie i senacie
jeszcze przed rozpoczęciem sesji. W tej sytuacji ochłodły zapędy opozycji
do objęcia rządów. Drugim powodem nieobalania go był brak w iększości
koniecznej do utw orzenia nowego rządu. Ja k to określił Leon Żółtowski:
„sytuacja jest w tym tragiczna, że po upadku Grabskiego może
być gorzej i że nie m a dla niego zastępcy” 20.
Położenie rządu Grabskiego kom plikowały kłopoty w polityce zagranicznej,
krytyczna sytuacja na kresach i związany z tym problem m niejszości
narodowych.
Polityka zagraniczna zajm owała sporo m iejsca w prasie konserw atyw ­
nej, choć zainteresow anie nią nie było jednakowe. Uderza jednocześnie, że
pism a interesow ały się przede wszystkim najbliższym i sobie granicam i.
I tak o stosunkach polsko-czeskich będzie pisyw ał „Czas”. Tylko to pismo
nawoływało również do popraw y tych stosunków. Ta stała linia „Czasu”
zbiegła się w tym okresie z polityką rządu.
W w ielu spraw ach głos opinii polskiej był jednolity. Można to powiedzieć
o stosunku do Gdańska. Obawy całej opinii polskiej budził tzw. pakt
reński, podpisany w Locarno. Z niepokojem obserwowano zbliżenie niem
iecko-francuskie. Większość prasy konserw atyw nej w ystępow ała w dalszym
ciągu za uznaw aniem Francji za głównego sojusznika, choć po tra k ­
tacie lokarneńskim entuzjazm z lat 1919— 1920 należał do przeszłości. Zaczynano
dostrzegać w zrastające osam otnienie Polski na arenie m iędzynarodowej.
Istniały jednak rozbieżności w ocenie środków wyjścia z impasu, w jakim
znalazła się polityka zagraniczna Polski. Decydował o nich pogląd
na to, który z sąsiadów stanow i najw iększe zagrożenie dla Polski, spraw a
ciążących ku niem u mniejszości narodowych, tradycje i ogólne założenia
geopolityczne. Dla Poznania głównym zagrożeniem były Niemcy. Stąd jednoznaczna
teza „Dziennika Poznańskiego”, że polityka polska w inna szukać
dróg do porozum ienia z Rosją, gdyż sojusz rosyjsko-niem iecki byłby
zgubny dla Polski. Oczywiście, ew entualne porozum ienie opatryw ano wieloma
zastrzeżeniam i 21.
T radycyjnie antyrosyjski i antyradziecki był „Czas”. Zw iązany wieloma
więzami z Austrią, po odzyskaniu niepodległości zadeklarow ał się
jako zwolennik sojuszu polsko-francuskiego. W om aw ianym okresie zaczynał
powoli za Skrzyńskim kierować swój wzrok w kierunku W ielkiej
Brytanii, co znajdowało w yraz w krytycznych uwagach pod adresem
Francji po Locarno.
Dla „Słowa” głównym wrogiem był Związek Radziecki. Cat-M ackie-
Mcz pisał o m isji historycznej Polski w przeciw staw ianiu się bolszewizmo-
Wi. K rytykow ał głosy naw ołujące do popraw y stosunków ze Związkiem
20 J. Żółtowska, Dziennik, 11 XII 1924, BN, akc. 9346 rkp.
21 A. Brzeg, Na przełomie, „Dziennik Poznański”, 19 X 1924; J. Zieliński,
Między buforami, tamże, 24 V 1924.