Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

114
rego im ieniu Dubanowicz zażądał, by MSZ przejął Paderew ski. Witos złożył
rezygnację, która nie została przyjęta. Zaproponował on stanowisko
m inistra spraw zagranicznych S. Estreicherowi, a gdy ten odmówił pow
ierzył je K onstantem u Skirm untow i.
Przez cały czas bezwzględnego poparcia udzielały rządowi KPK i „Czas”
- oraz pism a zajm ujące stanowisko zbliżone do konserw atystów krakow ­
skich, jak „Dziennik Poznański” i „K urier Polski”. Oskarżały one ZLN
o wyw ołanie przesilenia w chwili, gdy w Polsce nadal potrzebny jest silny
rząd, że dla interesów partyjnych naraża interesy kraju. „Czas” jeszcze
raz w niezwykle ostrej form ie opowiedział się przeciw ko rządow i pod
przyw ództw em ZLN, pisząc: „Narodowa dem okracja jest sektą tak nam
iętną, fanatyczną i w rogą demokracji, że jeszcze się taki nie znalazł, kto
by z nią do kooperacji przystąpił i przystąpiw szy gorzko tego nie pożałow
ał”. N atom iast „D ziennik Poznański”, który również był przeciw ny przesileniu,
oskarżał ZLN, że wzmocnił swą niezręczną politykę „Piasta” 4. Nieco
inaczej problem ten ujm ow ał we w spom nianym artykule „Czas”, uznając,
że pozbycie się piastowców z rządu pchnęłoby ich w ram iona lewicy.
K onserw atyści m ieli praw dopodobnie jeszcze jeden powód do popierania
rządu W itosa. Zaśw itała im nadzieja rewtizji ustaw y o reform ie rolnej.
Z listu H upki do M. Bobrzyńskiego dowiadujem y się, że z inicjatyw y ziem
ian małopolskich ziem ianie złożyli rządow i ofertę dobrowolnej sprzedaży
2 miln ha ziemi po cenach rynkow ych, z zastrzeżeniem że za połowę uzyskanych
sum zobowiązali się zakupić długoterm inow ą pożyczkę państwową.
Rząd zaczynał wówczas odczuwać trudności finansowe i m inister skarbu
Steczkowski, związany zresztą ze stańczykam i, poparł gorąco tę ofertę. Za
uratow anie finansowe rządu Witos m iał przeprow adzić zawieszenie realizacji
ustaw y o reform ie rolnej i jak inform ow ał Hupka, upoważnił już form
alnie Steczkowskiego do w niesienia spraw y układu z ziem ianam i na posiedzenie
Rady M inistrów 5. Jak bywa, m am y tu do czynienia z przekazem
jednostkowych, nie znajdującym potw ierdzenia w innych źródłach. Nie napotykam
y śladów tej akcji w protokołach Rady Miniistrów ani w resztkach
archiw um organizacji ziem iańskich. Jedynym śladem może być inform acja
w prasie o zjeździe ziem ian, na którym postanowiono, ponowić ofertę
z 1919 r. Z drugiej strony H upka nie m iał powodu do podaw ania Bobrzyńskiem
u faktów nieprawdziw ych. Hipotez tu można snuć wiele, ale szczupłość
m ateriału nakazuje ostrożność.
W szystkie pism a konserw atyw ne potępiły postaw ę NZL i Chrześcijańskiej
Dem okracji w czasie kryzysu rządowego. I. Rosner wręcz pisał o NZL
jako o koniu trojańskim endecji, za pomocą którego stara się ona w y w r z e ć
w pływ na rząd 6. Rzeczywiście w czasie m ajowego kryzysu najw ięcej kło-
4 Nowy pomysł stworzenia większości, „Czas”, 19 VI 1920; O silny rząd, „Dzień'
nik Poznański”, 24 V 1920; Smutny humor, tamże, 29 V 1920.
5 List z 17 III 1921, BJ, 8100 III, k. 86—87.
6 Zm., Po przesileniu, „Kurier Polski”, 12 VI 1920.