Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

217
Na tym skończyły się kontakty między SZ a SPN. Bardzo krytyczny
stosunek do SZ mieli również działacze wileńscy. Do założycieli stronnictw
a Platera i M orawskiego coraz krytyczniej odnosił się Adam Żółtowski,
zarzucając im „polityczną abstrakcję” 91. Poglądy te jednak nie znalazły
w yrazu publicznego. Tych dwóch działaczy SZ również wśród innych
przedstaw icieli SChN budziło niechęć. Kiedy we w rześniu 1925 r. m iały
zostać naw iązane stosunki m iędzy SChN a SZ, jedną z przeszkód stanowiło
reprezentow anie tego ostatniego przez M orawskiego i Platera. Przedstaw i­
ciele SChN tw ierdzili wówczas, że z nim i „wszelkie porozum ienie jest niemożliwe”
92.
Nowym powodem do ataku na SPN stał się w yrok w procesie k rakowskim
po w alkach w listopadzie 1923 r. i telegram Lednickiego do K lemensiewicza
po uniew innieniu tego ostatniego. Pierw szy zaatakow ał „Głos.
Narodu”, co „B iuletyn” skw apliw ie przedrukował, jak czynił, ze w szystkimi
w ypow iedziam i przeciwko SPN. Innym powodem polem ik z „Czasem”
była spraw a w ystąpienia z SPN Kazim ierza M orawskiego. Polem ika toczyła
się na tem at form alności w ystąpienia, choć sam fakt nie podlegał dyskusji.
Stosunek SPN do NChSL był podobny jak Stronnictw a Zachowawczego.
SPN również żywiło do grupy Dubanowicza niechęć, zarzucając jej
podporządkowanie się narodow ej dem okracji. Inny był natom iast stosunek
do ChNSR, którego działalność uznaw ał za pożyteczną. Pozostawał też
z nim w om aw ianym okresie w popraw nych stosunkach. Działacze tej
Partii proponowali naw et SPN, by porozum iało się z Dworskim, a następnie
w ystąpili jako pośrednicy między SChN a SZ 93. Mowa o tym była
jednak we w rześniu 1925 r., kiedy to wśród ziem iaństwa, w porów naniu
z rokiem 1924, znacznie wzrosły nastroje anty endeckie i kiedy to Dworski
stał się bardziej skłonny do rozmów z SPN 94.
Samo Stronnictw o Praw icy Narodowej nie przejaw iało działalności na
Zewnątrz, jeżeli nie liczyć odbytych w m aju 1924 r. wyborów do władz
stronnictwa. Natom iast prowadziło działalność poprzez „Czas” i utrzym y­
wało liczne kontakty zakulisowe. N adal ponosiło porażki, tracąc coraz
bardziej w pływ y. Jednak w raz ze w zrostem nastrojów antyendeckich ziem
iaństw a powoli aura wokół SPN zm ieniała się na przychylniejszą.
Jako jedyne stronnictw o konserw atyw ne SPN utrzym yw ało stały kontakt
z W. W itosem. Posiadam y kilka spraw ozdań ze spotkań z W itosem
Jana Goetz-Okocimskiego, który utrzym yw ał z nim kontakty z ram ienia
SPN. Jeżeli dla W itosa była to spraw a jeszcze jednego ew entualnego sojusznika,
dla SPN stw arzało to potencjalną możliwość wyjścia na szersze
Wody. W sierpniu 1924 r. W itos gotów był poprzeć opracow any przez SPN
81 Żółtowska, Dziennik, 10 VI 1925.
92 List S. Badeniego do Z. Tarnowskiego z IX 1925, ADzT 676.
93 Tamże.
94 List do Z. Tarnowskiego z 5 IX 1925 donoszący, że A. Dworski gotów jest.
^ każdej chwili spotkać się, ADzT 697.