Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

58
rzystać te nastroje w celu podporządkow ania sobie ziem iaństw a i zdobycia
funduszy. ,
Podczas w izyty w Krakowie w grudniu 1918 r. S. Grabski radził konserw
atystom , by poparli w w yborach kandydatów „narodow ych”, ale sami ,
trzym ali się z dala. Na to oświadczono mu, że „za tą radą nie pójdą konserwatyści,
że stronnictw o czuje swą siłę i że ma wszelkie szanse zwycięstw
a” 63. Rozmowy z Grabskim prowadził z ram ienia SBZP Jerzy Mycielski,
bliski w poglądach politycznych M. Bobrzyńsikiemu, i ich zdanie, które
poparł A. Skrzyński, przeważyło. Nie ufali oni narodowej demokracji. Poza
tym Jerzy M ycielski sądził, że zjednoczenie się konserw atystów trzech
zaborów jeszcze przed wyboram i zapew ni im wpływy. Istniał też w stronnictwie
n u rt przeciw ny stanow isku Bobrzyńskiego, którem u przewodził
A dam Tarnowski. Zwolennicy tego n u rtu wychodzili z założenia, że odmowa
współpracy z narodow ą dem okracją może przyczynić się do sukcesu
lewicy, na co stronnictw a konserw atyw ne nie mogą się zgodzić ze względów
zasadniczych 64. W tej sytuacji rosło wśród konserw atystów uczucie
bezsilności i przekonanie, które Skrzyński ujął w słowa: „przy w yborach
trzeba będzie ograniczyć się do pantom im y” 65.
Jeszcze w połowie grudnia łudzono się, że ktoś ze stańczyków znajdzie
sdę w sejmie, ale prędko SBZP zostało zmuszone przystąpić do „bloku
stronnictw narodow ych”, chociaż ostatecznie nie przyznano m u na listach
wyborczych ani jednego m iejsca 66. W w ypadku gdyby SBZP spróbowało
dem onstracyjnie w ysunąć w łasną listę, krok taki spotkałby się z potępieniem
całej praw icy jako rozbijanie jedności narodow ej w obliczu zagrożenia
przez lewicę. Tak zresztą rozum owała i część stańczyków. Na żale
Z. Tarnowskiego z powodu takiego potraktow ania M. Bobrzyński, który
lepiej ocenił zaistniałą sytuację, odpowiedział: „Nasza przegrana nie jest
przegraną ojczyzny, gdyby jednak obecnie endecja przegrała, byłaby to
klęska straszna ojczyzny” 67.
Stańczycy zostali potraktow ani tak w Galicji Zachodniej, która była ich
ostoją, i w Krakowie, gdzie narodow a dem okracja nigdy nie była silna. Nie
pozostało im nic innego jak poprzeć listę, którą uważali za nieodpowiednią,
z góry obarczając za ew entualne niepowodzenie narodow ą dem okrację 68.
N astroje wyborców obracających się w kręgu „Czasu” w yraziła M atylda
Sapieżyna następująco: „Lista, na którą głosować mamy, niezbyt zachęcająca,
coś jak w ybieranie stryczka na naszą szyję... ale zdaje się, że nie
m ożna uchylić się od tego obowiązku” 69.
63 M. Chyliński do Z. Tarnowskiego 6 XII 1918, ADzT 661.
64 Mycielski, Dzienniki, 23 XII 1918.
65 Jaworski, Diariusz, 31 XII 1918.
66 Protokół posiedzenia Wydziału SBZP 8 I 1919, ADzT 663.
67 Jaworski, Diariusz, 20 I 1919.
68 Listy kandydatów w Krakowie, „Czas”, 16 I 1919.
69 M. Sapieżyna, Wspomnienia o Siedliskach i o naszym życiu, zbiory pryw.,
masz., s. 161; podobny głos z drugiego krańca Polski: „Głosować na socjalistów za-