Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

169
cu lipca 1923 r. Potem zarzuty m nożyły się w raz z pogarszającą się sytuacją
gospodarczą. Podobne narastanie objaw ów niezadowolenia obserwowano
w „Piaście”. Również ChNSR od początku m iało różne zastrzeżenia w stosunku
do rządu. Jeżeli „D ziennik Poznański” jako główny zarzut w ysuw ał
spraw ę reform y rolnej, to „Głos Rolnika” m iał za złe rządowi, że nie stosuje
„swej silnej a tw ardej ręk i” w stosunku do wszelkich sił opozycyjnych
wobec niego 29. Zasadniczo ChNSR stało na stanow isku, że przesilenie byłoby
szkodliwe, należałoby jednak przystąpić do rew izji paktu. Rosnące
wśród ziem iaństw a niezadowolenie z układu znalazło swój w yraz w dym
isji ze stanow iska naczelnika w ydziału prasowo-politycznego K. M. Morawskiego
— sekretarza SZ, który zajął je w czerwcu 1923 r. na propozycję
Witosa. Na stanow isku tym m iał on być pośrednikiem m iędzy ziem iaństw
em M ałopolski Zachodniej a rządem 30. Również w „Rzeczypospolitej”,
która w iernie stała przy rządzie, od w rześnia pojaw iły się nutki k ry ty ­
cyzmu w stosunku do reform y rolnej założonej przez pakt. Jedynie ZLN
w ykazyw ał niezłom ną wolę utrzym ania rządzącej większości.
Chcąc polepszyć opinię rządu w społeczeństwie, a przy okazji związać
z nim ściślej ChNSR, przeprowadzono rekonstrukcję rządu, do którego
weszli rzeczywiści przywódcy ChZJN — Rom an Dmowski, W ojciech Korfanty,
Stanisław Grabski i Alfred Chłapowski, działacz ChNSRv jako m i-
' nister rolnictw a. Jednocześnie S. Kasznica, b. prezes ZG NChSL i wiceprezes
klubu senackiego ChN, został w icem inistrem MSW, a to mimo zastrzeżeń,
jakie do niego mieli ludowcy S1. W ejście tych ludzi do rządu oznaczało
wzm ocnienie roli ChZJN oraz rezygnację z realizacji reform y rolnej.
Inaczej nie m ożna było odczytać powołania Chłapowskiego, o którym mówiono
jako o właścicielu najlepiej zagospodarowanego i najbardziej uprzemysłowionego
m ajątku w Wielkopolsce. Pow ierzenie m u tego stanow iska
przychylnie powitało całe ziem iaństwo. Dla ChZJN, który bardziej autorytatyw
nych ludzi nie miał, była to już ostatnia próba ratow ania w iększości.
Jednocześnie zdawano sobie sprawę, że wejście tych ludzi do rządu
spowoduje w zrost opozycji i spotęguje opór. Dlatego zakładano rów nież
wzmożenie walki z lew ic ą 32.
Najpow ażniejszym problem em , z jakim borykał się rząd i który doprowadził
do jego upadku, była inflacja. W szysey zdawali sobie sprawę, że
reform a finansów staje się koniecznością i od jej rozw iązania zależą dalsze
23 mm., Hejże na rząd, „Rolnik Polski”, 18 VIII 1923.
30 K. M. Morawski, Pamiętnik, BN, akc. 8629 masz., t. II, s. 214—216, 230.
31 „Nie mówiąc o lewicy, ludowcy Witosa, zajmujący w sejmie centralną, kluczową
pozycję, nie godzili się na oddanie w moje ręce aparatu siły państwowej, uważali
mnie bowiem za reakcjonistę, a przy tym człowieka silnej ręki”, S. Kasznica,
Wspomnienia, zbiory pry w., masz.
32 Charakterystyczny tytuł art. S. Strońskiego, Wszyscy na pokład, „Rzeczpospolita”,
28 X 1923. „Wprowadzenie bardziej głośnych nazwisk stwarza z obecnego
rządu jeszcze bardziej prawicową basztę i jest wydaniem hasła do jeszcze ostrzejszej
z lewicą rozprawy”. J. Zdanowski, Dziennik, 27 X 1923, PAN Kr 7862 masz.