Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

56
m as robotniczych w obronie rządu Moraczewskiego. W ynikiem tego byłby
pow rót do status quo ante lub w zrost wpływów bolszew ickich53.
Mimo niepowodzenia zam ach spełnił swoją rolę. Precyzyjnie określił
ten stan rzeczy „Sztandar Socjalizm u”, stw ierdzając, iż była to „porażka
spiskowców endeckich — zwycięstwo kontrrew olucji endeckiej” S4. Zam
ach dał Piłsudskiem u doskonały pretekst do zm iany rządu, 16 stycznia
1919 r. na m iejsce M oraczewskiego powołany został Paderew ski. M ianując
Paderew skiego prem ierem , w ykorzystał Piłsudski jego popularność i zmusił
do m ilczenia endecję, która dotąd lansow ała Paderewskiego. Jednocześnie
uniknął perspektyw y utw orzenia rządu, w którego skład weszliby
bezpośrednio narodow i demokraci.
Tak też zrozum iał powołanie gabinetu „Czas”, podkreślając, że Paderew
ski nie dał się zidentyfikow ać z żadnym stronnictw em . W innym artykule
„Czas” pisał, że skład gabinetu i program „odpowiada naszym życzeniom
”. Bardzo pozytyw nie przyjął też powołanie gabinetu Paderew skiego
„Dziennik Poznański”, oceniając, że powołanie tego rządu powinno przyczynić
się do przełam ania zastrzeżeń, jakie istniały dotychczas w W ielkopolsce
i utrudniały proces konsolidacji państw a. Pośrednią krytykę endecji
zaw ierała ocena w zajem nych stosunków Piłsudskiego i Paderew skiego.
„Przejęci w równej m ierze troską o dobro ojczyzny i jeden, i drugi mieli
przełam ać lody, które pomiędzy nim i w ytw arzali trzeci, i zdołali dojść pom
iędzy sobą do porozum ienia”. W lutym zaatakow ał bezpośrednio narodow
ą dem okrację za jej napaści na Piłsudskiego, piśząc, że jest to niebezpieczna
zabaw a i najgorsze świadectwo dyscypliny obyw atelskiej ss.
Powołanie rządu Paderew skiego w przededniu wyborów stanow iło
wzmocnienie praw icy. D ekret o w yborach do Sejm u Ustawodawczego w y­
znaczał je na 26 stycznia 1919 r. O rdynacja wyborcza przew idyw ała w y­
bory pięcioprzym iotnikow e: powszechne, tajne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne.
N atychm iast też narodow a dem okracja, która objęła przewodnictwo nad
prawicą, rozpoczęła ataki na ordynację. Nie mogąc zaatakow ać ordynacji
w prost, za jej „nadm ierny” dem okratyzm , zarzucała jej, że w ybory nie
obejm ą całego k raju oraz że w K rólestw ie przy okręgach wielom andatow
ych i proporcjonalności znaczną ilość kandydatów przeprow adzą Ż y d zi5®.
Ten ostatni argum ent przew ijał się przez całą kam panię w yborczą przy
apelach o jak najliczniejszy udział w wyborach.
53 W bezładzie, „Dziennik Powszechny”, 7 I 1919; Nieudany zamach w Warszawie,
tamże; Po zamachu, „Czas”, 13 I 1919; Nieudany zamach stanu, „Kurier Polski”, 8 I
1919.
54 „Sztandar Socjalizmu”, 7 I 1919. Jako udany oceni! zamach Mackiewicz, „bo był
jedną z przyczyn ustąpienia rządu Moraczewskiego”. S. Mackiewicz, Historia
Polski od 11 listopada 1918 r. do 17 września 1939 r., Londyn 1941, Warszawa 1958, s. 86.
55 Gabinet Paderewskiego, „Czas”, 18 I 1919; Gabinet fachowy, tamże, 19 I 1919;
Nowy rząd, „Dziennik Poznański”, 19 I 1919; Konsolidacja, tamże, 25 II 1919.
56 Okręgi wyborcze, „Gazeta Warszawska”, 2 XII 1918.