Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

174
ppwiedzenia swojej opinii stał się artykuł „K uriera Poznańskiego” pt.
Ostatni atak, zarzucający ziemianom, że sabotują utw orzenie większości.
Odpowiedziało m u aż dwóch w ybitnych członków organizacji — A. Żółtow
ski z Jaroniew ic i W. Wydżga. Protestow ali przeciwko gw ałceniu prawa
własności. Obaj autorzy uznali, że żądania „Piasta” są demagogicznym
i „w ybitnie klasowym ponowieniem eksterm inacyjnej próby w stosunku
do ziem iaństw a” . N atom iast „K urier”, ich zdaniem, jest niekonsekw entny
bo z jednej strony żąda parcelacji, z drugiej jest przeciw ny niszczeniu
w arsztatów rolnych. Mieli pretensje zarówno do „P iasta”, jak i do ZLN,
k tó ry oskarżano o dążenie do w ładzy za w szelką cenę 45.
Jeżeli W ielkopolanie obawiali się, że terenem realizacji reform y będzie
ich dzielnica, M ackiewicz odw rotnie — bał się, że przyszły p akt oszczędzać
będzie W ielkopolskę i Królestwo, a ciężar jego realizacji przerzucony zostanie
na kresy wschodnie. Jego zdaniem, reform a m iała charakter antykonstytucyjny,
a projekty zaw arte w pakcie „zbolszewizują” wieś. D ram a­
tycznie przedstaw ił skutki paktu Stanisław W ańkowicz, który uznał, że
Polska realizuje to, czego nie udało się dokonać A leksandrow i II — zniszczenie
ziem iaństw a kresowego. „Czas” protestow ał w ysuw ając obiekcje
natury m oralnej i ludzkiej, a kończył zapowiedzią w alki z paktem 4®.
Prasa konserw atyw na w ystąpiła zgodnym chórem przeciwko paktowi,
gdy stała się znana jego ostateczna treść. W „Słowie” M ackiewicz nazwał
go „aktem gw ałtu i przem ocy bogatego włościaństw a nad słabym i klasam i
oświeconym i”, a S. W ańkowicz określił jego cel jako „chęć” zniszczenia
obszarników, jako panów, albo chęć rozchw ytania ziemi przez zamożnych
gospodarzy, do stronnictw a »-Piast-« należących”. Argum ent, że ustaw a jest
w interesie bogatego włościaństwa, w ysunął również „Dziennik Poznański”.
„Czas” podjął w ątek M ackiewicza sprzed dwóch miesięcy pisząc: „Ustawa
oparta na pakcie m usi torow ać drogę socjalizmowi agrarnem u. To nie ulega
wątpliwości. Je st to tylko kw estia czasu” i7.
Od początku atakow ali pakt działacze ChNSR, którzy w praw dzie nie
podpisali go, ale popierali większość, która m iała pakt ten realizować. Za
niew ykonalny uznał pakt w rozm owie z przedstaw icielam i „K uriera Polskiego”
prezes ChNSR, Tadeusz Szułdrzyński4S. Nic dziwnego, że naw et
45 A. Żółtowski, Poważne zastrzeżenia, „Dziennik Poznański”, 18 IV 1923;
W. Wydżga, Przeciąganie struny, tamże, 20 IV 1923; tenże, Dookoła układu,
tamże, 15 V 1923.
46 Cat, Reforma rolna na wschodzie Polski, „Słowo”, 25 XI 1922; S. WańKowic
z, Razorit’ i wysielif, tamże, 5 V 1923; K. M., Reforma rolna i ziemianie, „Czas”,
24 V 1923.
47 Cat, W obronie latyfundyi, „Słowo”, 6 VII 1923; S. Wańkowicz, Tajemnica
ujawniona, tamże, 4 VII 1923; Z. Cz„ Cui prodest, „Dziennik Poznański”, 13 VII
1923; Polska próba socjalizacji ziemi, „Czas” 30 VI 1923. Jako gwałt zadany konstytucji
i prawu oraz jako naigrywanie się z ludzi określił pakt Rosner. Zm., Pakty rob
ne, „Kurier Polski”, 26 VI 1923.
4E 3 VII 1923.