Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

traktow ać jako tyły frontu zachodniego 27. Kiedy jednak rozstrzygały się
losy Poznańskiego po powstaniu, rów nież składał je w ręce Ententy.
Mało m iejsca poświęcał spraw om ziem zachodnich „Czas”. O stosunku
do W ielkopolski świadczyło zdanie stw ierdzające, że „czy granica pójdzie
trochę bliżej czy dalej W arty, różnicy nie m a” 28 Spraw a Górnego Śląska
parokrotnie trafiała na łam y „Czasu”, który stał zawsze na stanow isku
przynależności Śląska do Polski.
Bardziej oba dzienniki zajm owała spraw a stosunku W ielkopolski do
reszty kraju i odwrotnie. W racała ona w ielokrotnie na łam y pism. „Czas”
krytycznie odnosił się do objaw ów separatyzm u wielkopolskiego. „Dziennik
Poznański”, który na ogół w ystępow ał za unifikacją kraju, bronił odrębności
b. zaboru pruskiego, gdy dochodziło do konkretnych posunięć, w y­
suwając na plan pierwszy trudności n atu ry technicznej. Natom iast „Gazeta
Powszechna”, której w ydaw anie wówczas podjęły koła zbliżone do
„Dziennika Poznańskiego”, w ystępow ała za utrzym aniem odrębności ekonomicznej,
ośw iaty itp., uważając, że najlepsza jest federacja typu szwajcarskiego
czy USA. Operowano rów nież argum entem , że system federacyjny
pozwoli włączyć do Polski G órny Śląsk 29.
N astroje autonom iczne reprezentow ane przez część prasy wielkopolskiej
w ynikały przede w szystkim z tego, że po pierwsze — W ielkopolska
nie była zniszczona i w porów naniu z „W arszawą” znajdow ała się w znacznie
lepszej sytuacji gospodarczej, po drugie — klasy posiadające, korzystając
ze względnie dobrej sytuacji gospodarczej i tradycji solidaryzm u narodowego,
starały się bronić W ielkopolski przed w pływ am i prądów radykalnych
przenikających z ziem b. zaboru rosyjskiego.
O wiele bardziej skomplikowana niż spraw a granic zachodnich była
spraw a granic wschodnich. W kw estii zasięgu granicy wschodniej oraz polityki
wschodniej ścierały się dwie koncepcje: federacyjna i inkorporacyjna,
zw ana czasami przez przeciw ników aneksjonistyczną.
Federaiiści twierdzili, że Rosja nigdy nie zgodzi się na istnienie silnej
i niepodległej Polski. Jedynym sposobem osłabienia Rosji jest rozczłonkowanie
jej na m niejsze państw a narodowe. Polska według założeń tego program
u m iała utw orzyć federację z państw am i, które pow staną na gruzach
carskiej Rosji. W węższej w ersji federacja ta m iała obejmować kraje leżące
W granicach Polski przedrozbiorowej. Zwolennikam i koncepcji federacyjnej
było PPS i PSL „W yzwolenie”. Jako zwolennik tej koncepcji deklarował
się rów nież Piłsudski, chociaż m otyw y, które go do niej skłaniały, były
inne niż PPS i PSL „W yzwolenie” 30.
27 Nasza nowa polityka wschodnia, „Dziennik Poznański”, 4 XII 1919.
28 F. Papée, O niezbędnych granicach, „Czas”, 23 XI 1919.
23 Samodzielna armia wielkopolska, „Czas”, 14 VIII 1920; A. M., Separatyzm poznański,
tamże, 13, 14 IX 1920; Imponderabilia, „Dziennik Poznański”, 22 V 1920;
M. Kozłowski, Dzielnice i Polska dzielnicowa, „Gazeta Powszechna”, 15 IV
1920; Ku czemu idziemy, tamże, 19 V 1920.
30 Koncepcję tę szczegółowo omówili: K. Grünberg, Polskie koncepcje fede-
87