Szymon Rudnicki Działalność polityczna polskich konserwatystów ...

76
finansow ania reform y. Jerzy M ichalski — dyrektor Banku K rajow ego w e
Lwowie — w ystąpił z tezą, że jest ona niew ykonalna. Podobne stanow isko
zajęli i inni eksperci. Rząd tego stanow iska ekspertów wówczas nie opublikował.
Na skutek interw encji stańczyków u Piłsudskiego, jak notuje Zdanowski,
obiecał on doprowadzić do porozum ienia ludowców z ziem ianam i.
A kcja ta została przeprowadzona bez porozum ienia ze ZLN. 27 września
1919 r. Stefczyk, prezes Głównego U rzędu Ziemskiego, zaprosił do siebie
kilku ziem ian oraz przedstaw icieli PSL „Piast” i PSL „W yzwolenie”. Przedstawiciele
„Piasta” (Witos i Dąbski) nie przybyli. T hugutt zgadzał się na
stopniowe przeprow adzanie reform y rolnej i proponow ał stw orzenie wspólnej
kom isji wielkich właścicieli ziem skich i chłopów, która by natychm iast
rozpoczęła pertraktacje. 3 października 1919 r. m iało m iejsce drugie posiedzenie,
które przedstaw iciele partii chłopskich opuścili, uznawszy propozycje
Stefczyka za niew ystarczające. Stefczyk proponował mianowicie
zm ianę artykułu o m aksim um w kierunku jego powiększenia oraz zm ianę
zasady odszkodowania za m ajątki przym usow o wywłaszczone. Nie zgodzili
się na ten projekt rów nież ziemianie, w których im ieniu przem aw iał Stecki
129. Próba doprowadzenia do zgody nie dała w yniku. Chłopi nie mogli
zgodzić się na zm ianę uchw ały rolnej, tym bardziej że wiadomo było, iż
lada dzień zacznie się stra jk rolny. Ziem ianie uw ażali ustępstw a proponow
ane za zbyt m ałe i dążyli do radykalnej zm iany uchwały.
7 października 1919 r. zjechało się w W arszawie 600 członków Związków
Ziem ian z całej Polski. Zjazd potw ierdził usunięcie ze związku S. J a ­
nickiego i S. Czetw ertyńskiego. Spraw ozdanie z działalności związku i projekt
uchw ały, która następnie została przyjęta, zgłosił Ja n Stecki. Uchw a­
ła głosiła, że ziem ianie zawsze w ypełniali w szystkie obowiązki wobec ojczyzny.
D eklarując dalej chęć w spółdziałania przy realizacji reform y rolnej,
żądali ziem ianie jednocześnie, by zostały z niej usunięte wszelkie pierw
iastki przym usu oraz by związki zawodowe nie w trącały się do robotników
rolnych zarządzania folw arkam i. Zapowiadali, że w w ypadku gdyby
ich postulaty „nie m iały być rychło i w całości w zięte za podstaw ę do stosownych
zarządzeń, ziem ianie polscy, w yczerpaw szy już drogę m em oriałów
przeciw staw ią się solidarnie rządow i dzisiejszem u w sposób zdecydow
any i energiczny, składając na rząd odpowiedzialność za skutki te j w alk
i” 13°. Było to słownictwo nie spotykane dotychczas w oświadczeniach ziem
ian. N ajw yraźniej ziem ianie czuli się znacznie pew niej niż kilka m iesięcy
tem u.
„K urier Polski” określił stanowisko zajęte przez ziem ian m ianem „białej
rew olucji”. Dalej pisał, że ponieważ zabrała głos grupa pozaparlam en-
129 Zdanowski, Dziennik, 27 XX 1919; O reformą rolną, „Czas”, 29 IX 1919;
Ankieta rolna, tamże, 5 X 1919; Pierwsze trudności, tamże, 11 X 1919.
“o Zjazd Ziemian, „Czas”, 11 X 1919; Zjazd Ziemian, „Dziennik Powszechny”, 9 X
1919.