17.05.2013 Views

ARTE DE LA LENGUA GUARANI POR EL P. ANTONIO RUIZ ... - celia

ARTE DE LA LENGUA GUARANI POR EL P. ANTONIO RUIZ ... - celia

ARTE DE LA LENGUA GUARANI POR EL P. ANTONIO RUIZ ... - celia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Item al futuro y pretérito mixto, ut: ndahayuiche [A048] amo, l. rangue viña, 'no le<br />

había de haber amado y lo amé'.<br />

Item a los tiempos del optativo, ut: ndahayhuiche tamo ra'e, 'ojalá no le amara, o<br />

hubiera amado'; l. aje autamo ndahayhuiche ra'e, idem.<br />

Item al Pret. imperfecto del subjuntivo, ut: ndahayhuiche amo, l. ndahayhuicheve'e<br />

amo, 'no le amara, o hubiera amado'.<br />

Los demás tiempos del subjuntivo se niegan con -eỹ, ut: ahayhu eỹ ramo, 'si yo, o<br />

cuando yo no le amo, no amándole yo, porque no le amo, por no amarle o haberle amado';<br />

ahayhu eỹramo amo, 'si no le amara, o hubiera amado'; ahayhu eỹ rire ramo, 'después que<br />

yo no le haya amado', &c.<br />

El presente subjuntivo también lo niegan muchas veces con la negación del indicativo,<br />

ut: ndaipotári ramo, 'no queriéndolo yo'; ndereipotári ramo, ndoipotári ramo, &c. Siendo<br />

Ablativo absoluto se puede también negar con na y ruguãi, de esta manera: nacherayhu<br />

ramo ruguãi, nanderahu ramo ruguãi, &c., 'no amándole yo', 'tú', &c.; 'por no amarle yo',<br />

'tú', e&.<br />

El imperativo y permisivo se niegan con eme, l. yme pospuesta, ut: terehayhu eme, l.<br />

yme, 'no le ames'; tombo'e eme, l. yme, 'no le enseñe', &c.<br />

Los verbos absolutos y neutros de pronombre tienen la misma negación de los activos y<br />

absolutos o neutros de notas, ut: chemaẽndu'a.r, 'me acuerdo'; nachemaẽndu'ái, l.<br />

nachemaẽndu'áiri, 'no me aucuerdo'; nandemaẽndu'áiri, 'no te acuerdas'; namaẽndu'ári, l.<br />

naimaẽndu'ári, 'no se acuerda'; ndoremaẽndu'ári, excl.; niñande [A049] maẽndu'ári, incl.;<br />

napemaẽndu'ári, nimaẽndu'ári.<br />

Nacheresarái, 'no me olvido'; nanderesarái, ndahesarái, ndoreresarái, excl.<br />

niñanderesarái, incl. napesarái, ndahesarái.<br />

De la misma manera se niegan los que incluyeren en su significación el verbo »tener«.<br />

Pero incluyendo el verbo »ser«, se han de negar con na, y ruguãi, E.G. kyse significa:<br />

41

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!