17.05.2013 Views

ARTE DE LA LENGUA GUARANI POR EL P. ANTONIO RUIZ ... - celia

ARTE DE LA LENGUA GUARANI POR EL P. ANTONIO RUIZ ... - celia

ARTE DE LA LENGUA GUARANI POR EL P. ANTONIO RUIZ ... - celia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Chatepe, 'porque, pues ya véis, mirad'; chapãnga, 'porque habéis de saber';<br />

Chatepaje, 'porque habéis de saber, según dicen que'; chatepiã, 'pues ya véis, pues véis que<br />

estas cosas'; chapiro l. chapako, 'cata aquí, ecce'; chapako akói, 'porque ya sabéis que<br />

aquello'; chetepako l. cha ãngatepako, 'porque ya sabéis o visteis; chapiko, 'ya sabéis que';<br />

chatepiko, 'pues ya sabéis que esto'; chatepuguĩ, 'pues véis que esos o esas cosas' &c. 64<br />

Lo mismo hacen las partículas afirmativas nako, nero, niko, ro, nuguĩ &c., ut:<br />

Chanako, 'ya habéis visto, oido' &c.;<br />

Chanero, 'miradlo pues', como quien ve la cosa;<br />

Chaniko, 'pues véis que esto'; chatiko, idem.<br />

Charo l. chaĩro, 'mirad aquello', sin que se haya hablado de la cosa.<br />

Chaterõ, 'mirad, atended', como mostrándole algo.<br />

Algunos usan: hatero, pero es poco usado.<br />

Chanuguĩ, 'mirad ese o esos o esas cosas que'.<br />

Kotenako, 'ecce, cata aquí'; yvytĩ iñapevãmba hare ãnga rako hovakeguareta<br />

ma'ẽhávagui oguero kañyngatuĩ herekóvo ra'e kotenako hemimbo'ereta yvákoty ijaupi<br />

teĩ joguereko ramo ángeles mokoĩ ava ijaotĩ va'e avyhareỹ, hese oñemboovake<br />

oñoguenoãma &c. (Band.), nubes suscepit eum ab oculis eorum cumque intuerentur in<br />

coelum euntem illum, ecce duo viri &c. 65<br />

Las partículas pe, piche, pako, pakoi etc. muchas veces no son preguntas, sino que<br />

sirven a los tiempos del optativo y subjuntivo y se ponen en lugar de las partículas tamo l.<br />

amo. V. Suplemento. [A130]<br />

§. II<br />

De las Partículas Afirmativas<br />

Las particulas afirmativas son nãnga, nako, ne, ni, niã, niko, nuguĩ, neguĩ, pako, ra,<br />

rako, ra'e, re'a.<br />

64 Estos morfemas compuestos son en realidad fórmulas de llamada de atención dirigidas al auditorio por<br />

parte del narrador, orador, predicador, etc.<br />

65 El texto latino se refiere a la ascensión de Jesús: 'mientras iba, unas nubes cubrieron de su vista cuando<br />

entraba en el cielo, he aquí dos hombres', etc.<br />

99

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!