17.05.2013 Views

ARTE DE LA LENGUA GUARANI POR EL P. ANTONIO RUIZ ... - celia

ARTE DE LA LENGUA GUARANI POR EL P. ANTONIO RUIZ ... - celia

ARTE DE LA LENGUA GUARANI POR EL P. ANTONIO RUIZ ... - celia

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Significa pues el »tiempo«, ut: cheho havãngueiko, 'este es el tiempo o la hora en que<br />

me había de ir' y le añaden muchas veces para mayor distinción y claridad la palabra ára que<br />

signica »tiempo, día, hora«, ut: ndaikuaái ára chemanohaguã, 'no sé cuándo he de morir, el<br />

día o la hora en que he de morir'. Explica también la ocasión, coyuntura y oportunidad, ut:<br />

ajohu chemundahaguã, 'hallé la ocasión de hurtar'.<br />

»Lugar«, ut: cherekohaty niko, 'este es el lugar donde suelo estar'; cherekohárupi<br />

okua, 'pasó por donde yo estaba'; aseñembo'ehaguã ñote ete nanga Tupão, 'la Iglesia es<br />

lugar sólo para reza' &c.<br />

»Instrumento«, ut: yvyrakytĩha, 'instrumento con que se corta el palo', id est: 'sierra' l.<br />

mba'e kytĩha; y [A117] se suele también expresar el instrumento con que se hace, ut: kyse<br />

vaka jukaha, 'el cuchillo con que mato las vacas'; jy chemba'eapoha, 'la cuña con que<br />

trabajo'.<br />

También dice lo que en romance »cosa« o »acción« según la materia de que se trata,<br />

ut: na Tupã gracia mokañy uka háva ruguãi rako angaipa mirĩ, 'el pecado venial no es<br />

cosa, no es pecado que hace perder la gracia de Dios'; teko marã onupã haguã ojapóramo,<br />

inupãmbýramo oikóne, 'haciendo acción digna de ser azotado será azotado'; »materia de«,<br />

ut: ñandejára remimborarakue niko cheñemoñe'ẽ haguã, 'la materia de mi sermón será la<br />

pasión de nuestro señor'; mba'e panga iporomba'e hávamo araka'e, '¿qué fue la materia de<br />

su doctrina, qué doctrina enseñó?' (Mart.).<br />

»Modo«, ut: chembo'e epe che ijapo haguã, 'enséñame la manera cómo lo tengo de<br />

hacer'; ndaikuaái che iporu haguã, 'no sé cómo lo he de usar' &c.; y se junta también con la<br />

partícula rami, que significa »modo«, ut: chemba'e apo harami emba'eapo, 'trabaja como<br />

trabajo yo'.<br />

»Causa, fin, motivo, razón« &c., ut: misarendu haguã ño itu, 'el fin, la causa o<br />

motivo de su venida ha sido solamente oir misa'; kóne chehohague, 'esto es, a lo que fui';<br />

eguĩ haguãmari aju, 'lo mismo que eguĩrã rehe aju, 'por esas cosas vengo'.<br />

»Efecto«, ut: ñanderuvypy angaipahague niko tekoasy tetĩrõ, 'son efecto del pecado<br />

de nuestro primer padre las enfermedades'; Tupã pojaitague meme rako eguĩ mba'ekatu kie<br />

yvýpe ñandéve oñemoñava'e, 'son efecto de la liberalidad de Dios o son las liberalidades de<br />

90

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!