Scarica in PDF - Facoltà di Lettere e Filosofia

L’insegnamento gesuitico della filosofia naturale all’Università di Cagliari
sit materialis erit producibile ab agentia naturali creato principali. Nego consequentiam et
paritatem. Disparitas est, qua lux et quantitas sunt formæ accidentales, et cum experiencia
constet has produci ab agentibus naturalibus principalibus cogimur dicere, quod accidencia
possint produci ab agente naturali principali quamuis non habeant contrarium; qua vero
forma cœli sit substantialis non habens contrarium et experiencia constet, quod forma substancialis
educibilis // [p. 21] á causa secunda principali semper habeat contrarium, cogimur
dicere, quod forma cœlestis non sit educibilis ab agente naturali principali creato.
Quaestio 4 an forma cœli sit creata vel educta.
Dal Tractatus IV. De mundo et cœlo, Disputatio II, De corpore cœlesti, Quæstio VI. De soliditate,
et numero coelorum, pp. 28-35.
[p. 28] [ …]
Quæstio VI. De soliditate, & numero coelorum
Circa soliditatem cœlorum triplex est opinio. Prima docet cœlos non esse solidos, siue
compactos ex materia ferma, et quasi dura, sed fluidos, siue constructos ex materia fluida et
molli, quæ facile cedit corporibus obuijs, sicut noster aer, qui parum corporibus resistit.
Hinc asserit hæc opinio, quod sydera moueantur in cœlo sicut aues in aere, siue pisces in
mari, et quod locus ab astris transeuntibus relictus denuo instar aeris vel aquæ repleatur. In
hac sentencia sunt plures ex antiquis philosophis, inter quos enumeratur Plato, non pauci
ex astronomis recensioribus, et nonnuli Sancti Patres, qui licet expresse non dicant cœlos
esse fluidos, tamen Patroni huius sentenciæ creduntur, eo quod dixerint stellas moueri non
cœlum.
Secunda sentencia quam acriter defendunt recensiores astronomi et philosophi tenet
stellas non errantes fixas esse in suo cœlo solido, errantes vero siue planitas conficere suum
cursum in quodam corpore liquido. Tertia demum sentencia docet non solum emperium,
de quo non quærimus, sed suponimus cum communi Theologorum sentencia solidum esse
saltem quoad partem extimam, sed etiam firmamentum, in quo sunt stellæ fixæ siue non errantes,
et cœlos stellarum errancium, siue planetarum esse solidos. Hanc tenet Aristoteles et
plures ex antiquis tum astronomis tum philosophis. Item Sancti Patres non Pauci citati á (?)
inter quos est Divus Thomas. Cum hac ergo sentencia sit Prima conclusio.
Prima conclusio
Cœli sunt solidi. Probatur primo autoritate scripturæ: Jobi 37 dicitur: tu forsitan cum
eo fabricatus es cœlos, qui solidissimi quasi ex // [p. 29] ære fusi sunt: ergo cœli sunt solidi.
Si respondeas per hæc verba solum significari cœlos esse firmos, stabiles et incorruptibiles,
contra est, qua ibi comparat soliditatem cœlorum cum soliditate æris; sed soliditas æris constat
in duriciæ excludente omne fluhibilitatem : ergo soliditas cœlorum constat in duriciæ
excludente omne fluhibilitatem. Si iterum respondeas textum hunc debere inteligi de cœlo
empireo et firmamento, contra est, qua hic textus loquitur de cœlis indiscriminatim; et
aliunde nullus potest assignari scripture locus, ex quo colligatur, cœlos Planetarum esse
fluhidos: ergo textus alatus debet inteligi omni de istis.
Si dicas ex scriptura colligi cœlos planetarum esse fluhidos, qua in sacris litteris motus
tribuitur planetis non cœlis nam Josuæ decimo dicitur: Sol contra Gabaon nmouearis;
31