Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

132
speelruimte voor transparantere rechtspraak
precies duidelijk is hoe de bron zelf gevoed wordt, waar de bron ontspringt
of wanneer die gestremd of uitgeput raakt. Een bron is ook wel op te vatten
als een legitieme vorm van macht (suitoefening). De rechterlijke legitimiteitsbronnen
zijn er vooral op gericht dat de rechter voldoende afstand kan
houden zonder misbruik te maken van zijn autoritaire macht. 1
Bij bronnen van inputlegitimiteit gaat het vooral om de publieke waarden
en normen die ten grondslag liggen aan de wensen, voorkeuren en belangen
in een systeem (Bekkers 2007). De normatieve uitgangspunten zijn de kernwaarden
van de rechterlijke macht, zoals die niet alleen in de Nederlandse
gedragscode voor rechters staan, maar ook in de Franse, Engelse
en Amerikaanse (Mak en Ayrir 2011). Bij de processen (throughputlegitimiteit)
gaat het om de beginselen van behoorlijke rechtspraak, zoals die onder meer
zijn verwoord in artikel 10 van de Universele verklaring van de rechten van
de mens en artikel 6 van het Europees verdrag van de rechten van de mens.
Bij de resultaten (outputlegitimiteit) gaat het om de prestatiedoelen die
de rechtspraak zichzelf stelt, die mede gericht zijn op de eisen die de wetgever
heeft over wat rechtspraak behoort (op) te leveren. Bij de maatschappelijke
effecten (outcomelegitimiteit) gaat het om de maatschappelijke meerwaarde
of opbrengst van rechtspraak en de mate waarin die aansluit bij de behoefte
en verwachtingen van burgers, politici en bestuurders. In de verschillende
fases van de legitimiteitscyclus kunnen de volgende mogelijke bronnen van
legitimiteit een rol spelen.
Tabel 2.1 Verschillende fases van de legitimiteitscyclus en mogelijke bronnen van legitimiteit
Fase van de legitimatiecyclus Mogelijke bronnen van legitimiteit van rechtspraak
Inbreng:
Input-legitimiteit
Processen:
Throughput-legitimiteit
Resultaten:
Output-legitimiteit
Maatschappelijke effecten:
Outcome-legitimiteit
Onafhankelijkheid, onpartijdigheid, deskundigheid, professionaliteit,
integriteit.
Openbaarheid, toegankelijkheid, inzichtelijkheid, procedureel
rechtvaardigheid, legaliteit, responsiviteit, evenwichtigheid,
voortvarendheid, efficiëntie.
Eenduidigheid, uitvoerbaarheid, effectiviteit, tijdigheid,
begrijpelijkheid.
Rechtvaardigheid, veiligheid, stabiliteit, conflictbeslechting,
verzoening, rechtszekerheid, tevredenheid.