Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

252
speelruimte voor transparantere rechtspraak
vastgesteld door de Presidentenvergadering van 23 maart 2009 en de Ledenraad
van de nvvr op 20 april 2009; de Rechterscode van de nvvr, vastgesteld
op 26 september 2011).
43 Deze vragen werden ingeleid met de volgende tekst: “Sinds 2000 worden neven-
functies van rechters opgenomen in een digitaal register dat toegankelijk is op
rechtspraak.nl. Het openbaar maken van niet alleen deze, maar ook andere persoon-
lijke achtergrondinformatie over rechters, kan worden gezien als een instrument ter
vergroting van transparantie van de rechtspraak. Stelt u eens voor dat de rechtspraak
via internet (naast de reeds openbare nevenfuncties) ook een eventueel lidmaatschap
van een politieke partij, alma mater (universiteit waar het diploma werd behaald),
voorafgaande professionele functies en zelfs aandelenportefeuille (voor rechters
in bepaalde sectoren) openbaar maakt’.”
44 Tien jaar geleden waren de meest voorkomende redenen om te wraken – zo bleek
uit een wodc-survey uit 2002 – “eerdere beslissingen van rechters in dezelfde zaak
of aanverwante zaken waarin bijvoorbeeld medeverdachten zijn berecht, en omstan-
digheden die met bejegening door de rechter of behandeling van de zaak te maken
hebben. Persoonlijke of (voormalige) werkrelaties met procesdeelnemers komen
weinig voor als wrakingsgrond.” (Ter Voert en Kuppens 2002).
45 Deze vragen werden ingeleid met de volgende tekst: “Sommige rechters uiten hun
mening over een kwestie die de rechtspraak aangaat op de opiniepagina van een lan-
delijk dagblad, anderen doen dat via een vaktijdschrift waarna hun opvattingen soms
door dagbladen of internet worden overgenomen. Kritiek op de eigen organisatie
of collega rechters wordt daarbij lang niet altijd geschuwd. Participatie van rechters
in het maatschappelijk debat kan worden gezien als een transparantie-instrument.
We vragen hier naar participatie van rechters aan een debat over een kwestie die
de rechtspraak zelf aangaat (organisatie, proces, procedures en rechters) en dus niet
een concrete zaak.”
46 De vraag naar redenen voor wenselijkheid werd alleen gesteld aan de respondenten
die eerder aangaven de inzet van dit instrument wenselijk te vinden, de vraag naar
redenen voor onwenselijkheid werd alleen gesteld aan respondenten die eerder
hadden aangegeven inzet van dit instrument onwenselijk te vinden.
47 nrc Handelsblad, 28 juli 2011, blz. 7.
48 Eerder al bracht de voorzitter van de Algemene Rekenkamer in haar
Rechtspraaklezing 2009 deze vorm van transparantie naar voren (Stuiveling 2009),
waar anderen overigens terughoudend op reageerden (Hermans en Hofhuis 2010).
49 Het onderzoek stelt concreet: “Terwijl rechters het publiek niet direct kunnen
bereiken, en dat derhalve via de media zou moeten geschieden, werken de media
in hun optiek niet als doorgeefluik, maar als een instantie die een karikatuur van
de rechterlijke macht aan het publiek opdringt.”
50 Deze vragen werden ingeleid met de volgende tekst: “Al geruime tijd beschikken
gerechten over een eigen afdeling communicatie. In 2008 presenteerde
de Rechtspraak een persrichtlijn, die “inzicht [geeft] in de belangen die bij
de openbaarheid van rechtspraak spelen en hoe en door wie die belangen worden