Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

244
speelruimte voor transparantere rechtspraak
onze gesprekspartners. Zo moet de rechtspraak oppassen geen rol te krijgen
in de dynamiek van individuele zaken. Daar ligt een duidelijke grens.
Concreet betekent dit bijvoorbeeld (en dit punt speelde vooral tijdens
de focusgroepen met rechters in eerste aanleg 52 ) dat het niet aan de rechtspraak
is om via een nieuwsbrief voor de pers te bepalen welke zaken extra
aandacht zouden moeten krijgen. De boodschap dat “dit voor journalisten
een interessante zaak zou kunnen zijn” kan ervoor zorgen dat de betreffende
zaak meer gewicht krijgt. Rechters vinden dit ‘handig’ (het voorkomt
dat men op het laatste moment nog een persbericht moet schrijven), maar
de meerderheid vindt dat het niet aan de rechtspraak is om te bepalen welke
zaken in de schijnwerper moeten staan.
4.3.7 andere instrumenten
Het debat over veel van de hiervoor besproken instrumenten en andere
initiatieven staat nog in de kinderschoenen. Lopende het onderzoek werd ons
echter duidelijk dat er veel gebeurt, zowel bij de afzonderlijke gerechten als
op initiatief van de Raad voor de rechtspraak en de nvvr. Op de voorgaande
pagina’s hebben we voornamelijk aandacht besteed aan externe transparantie,
maar er zijn ook vele initiatieven op het vlak van interne transparantie. Zo
doet een aantal gerechten op structurele basis aan intervisie, waarbij professionele
intervisiebegeleiding aanwezig is en rechters een spiegel wordt voorgehouden.
Soms wordt daarbij ook het beslisproces in de raadkamer 53 onder
de loep genomen. Ook experimenteren gerechten met ‘terugkoppeling appel’.
Rechters van rechtbanken en hoven gaan dan met elkaar in discussie over
zaken die in appel een ander oordeel opleverden dan in eerste aanleg.
Een voorbeeld van een hiervoor niet besproken initiatief voor externe transparantie
is de publicatie van een publieksvriendelijke versie van de schriftelijke
uitspraak bij ingewikkelde rechtszaken of zaken waarvoor grote
maatschappelijke belangstelling bestaat. Hoewel diverse rechters aangaven
het vaak moeilijk te vinden een vonnis ‘tot een halve A4 te reduceren’, was
de sterk gedeelde mening dat hier kansen liggen. Uiteindelijk moet het voor
iedere rechter toch mogelijk zijn om in zeer kort bestek ‘de doorslaggevende
argumenten achter de uitspraak te presenteren’? 54
Maar zelfs met al deze initiatieven en plannen vindt men dat er nog niet
voldoende gebeurt. Er is een aantal kwesties waarnaar de aandacht specifiek
zou moeten uitgaan, zo blijkt uit de gesprekken. Gewezen werd op het belang
om meer zicht (ook intern) te kunnen krijgen op de selectie van rechters,
meer duidelijkheid te hebben over de criteria voor toedeling van zaken, meer
te weten te komen over het inhoudelijke hoe en waarom van verschillen
in straftoemeting tussen gerechten en meer werk te maken van een bredere