Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

432
speelruimte voor transparantere rechtspraak
Figuur 8.5 Aandeel artikelen waarin kritiek op de rechtspraak ter sprake wordt gebracht
1,0
0,9
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
0
1992–1996 1997–2001 2002–2006 2007–2011
Kritiek op rechters van anderen Kritiek op rechters van rechters zelf
Bron: analyse van door ons gecodeerde krantenartikelen (N = 102).
Uit figuur 8.5 blijkt geen duidelijk patroon wat betreft kritiek van anderen
op de rechtspraak. Kritiek van rechters zelf daarentegen stijgt onmiskenbaar.
Voor 1997 vinden we geen onderlinge kritiek, terwijl we dit na 2006 tegenkomen
in liefst 24 procent van de door ons gecodeerde artikelen. Beperken
we ons, ter controle, weer even tot artikelen uit alleen nrc Handelsblad
en Trouw, dan zien we nog altijd een spectaculaire toename: van gemiddeld
7 procent voor 2007 tot 30 procent erna.
Concluderend kunnen we stellen dat er heel wat berichtgeving over de rechtspraak
wordt geframed in termen van kritiek. Hierbij zijn het in het algemeen
rechters die kritiek ontvangen. Die kritiek komt van alle kanten, maar met
name van advocaten. Zij betichten rechters opvallend vaak van partijdigheid.
Ook ontvangt de rechtspraak kritiek van politici. Het zijn daarbij politici van
rechtse snit die stevige taal uiten, zonder daarbij overigens het functioneren
van rechters expliciet negatief te evalueren. Opmerkelijk is dat rechters ook
elkaar fel bekritiseren in de media. Dit is grotendeels zakelijke reflectie op het
eigen functioneren, maar ook bij persoonlijke vetes worden de media soms
niet geschuwd. Rechters uiten meer kritiek op de rechtspraak dan op anderen.
Als ze op anderen kritiek leveren, dan is dat vooral op de politiek. Hierbij
gaat het zowel om beleid als om gehekelde bemoeienis van politici met
de rechtsgang.
We zien, kortom, drie trends: toenemende puur negatieve evaluaties van
rechters, toenemende discussie over hun onpartijdigheid, en toenemende
kritiek op de rechtspraak in de media. Deze trends komen in alle onderzochte