Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

472
speelruimte voor transparantere rechtspraak
noten
1 Een van de motieven voor het vumc om in 2012 met Eyeworks en rtl4 een reality-
programma te maken over de spoedeisende hulp was de gedachte dat kijkers daar-
door vertrouwen zouden krijgen in het ziekenhuis, aldus het afdelingshoofd Interne
Geneeskunde van het vumc (in de Nieuwsuuruitzending van 22 februari 2012). Door
de schending van de privacy van patiënten en het medisch beroepsgeheim werd deze
actie als averechts voor het vertrouwen beschouwd.
2 Zie bijvoorbeeld Lubbers (2011) die betoogt dat transparantie, vooral een begrijpelijke
motivering, bijdraagt aan het behouden van vertrouwen in de belastingrechter.
3 Uit eerder onderzoek van het scp en uit de vragen naar vertrouwen in andere insti-
tuties (deel i van de survey), komt een sterk verband naar voren tussen vertrouwen
in de rechtspraak en vertrouwen in de Tweede Kamer (Pearson’s R 0,656, 0,01 sign)
en in de regering (Pearson’s R o.626, 0,01 sign). Dit duidt op achterliggende factoren
voor vertrouwen die niet perse te maken hebben met het functioneren van de betref-
fende instituties zelf. Het scp vond een sterk verband met vertrouwen in de politie,
een instituut waarover in de hier besproken survey niet is gevraagd. Vertrouwen
in de politie blijkt zelfs een zeer sterke voorspeller voor vertrouwen in de rechtspraak
(Van der Meer 2004).
4 Project Prettig Contact met de Overheid.
5 Over de vraag of procedurele rechtvaardigheid ook zoveel invloed heeft dat het
moeite met een ongunstige uitspraak kan overstemmen, is nogal wat discussie
in Nederland. Van Velthoven (2011 en 2012) wijst op uiteenlopend onderzoek in
Nederland waarin de uitkomst zwaarder weegt.
6 Instemming met de stelling dat strenger straffen leidt tot minder criminaliteit én het
1–10 cijfer voor vertrouwen in de rechtspraak zijn negatief gecorreleerd (Pearson’s
R, -0,289, sign. 0,01). Stelling en rapportcijfer komen uit het eerste onderzoek met
801 respondenten. Klijn en Croes (2007) merken op dat de hoogte van de straffen
iets maar niet zoveel kan verklaren van de mate van vertrouwen in rechters: zo’n
80 tot 90% van de bevolking vindt de straffen te licht. Van der Meer (2004) en het
scp (2012) vinden ook een verband tussen afkeuring van het punitiviteitsniveau
en het vertrouwen. Croes, Elffers en Klijn (2008) constateren vooral een verschil
in gewenste strafmaat tussen hoger- en lageropgeleiden.
7 Malsch, Lavender en Nijboer (2006) laten zien dat door een beter begrip van von-
nissen proefpersonen er niet ook automatisch van overtuigd raken dat rechters
de goede beslissing hebben genomen en de juiste straf hebben opgelegd.
8 De aflevering had gemiddeld 9oo.ooo kijkers (Klijn en Croes 2012). Overigens heeft
ongeveer de helft van de deelnemers in het experiment een hbo of wo-opleiding
gevolgd, wat hoger ligt dan het aantal mensen in de bevolking met een dergelijke
opleiding.