Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

288
speelruimte voor transparantere rechtspraak
voor de camera’s (zie de adviezen van de commissie-Meijerink (2010)
en de commissie-Van Rooy (2011)). Het zelf behouden van de regie door
de rechtspraak, zodat een zekere mate van afstandelijkheid en evenwicht kan
worden bewaard, is hierbij van belang.
5.9.3 communicatie met de burger
Het informeren van burgers vergroot de transparantie van de rechtspraak.
Onderzoek van de Britse Home Office (Chapman et al. 2002) laat zien dat, als
aan burgers feitelijke en eenvoudig te begrijpen informatie wordt verschaft
over de rechtspraak, hun attitudes ten opzichte van en vertrouwen in het
strafrechtssysteem in positieve zin veranderen. Nederlandse onderzoeken
laten zien dat meer kennis leidt tot minder punitieve oordelen. Als burgers
beter worden geïnformeerd, gaan hun oordelen meer lijken op die van
de professionele rechter (Ruiter et al. 2011). Burgers die daadwerkelijk worden
betrokken in het strafrecht, zoals de lekenrechters in andere landen, worden
ook gaandeweg minder punitief. Zij gaan positiever en genuanceerder oordelen
over de rechtspraak (Malsch 2009; Dzur 2012). Het informeren van
burgers kan derhalve tot een grotere acceptatie van rechterlijke beslissingen
leiden en bovendien de transparantie vergroten.
In Engeland geven magistrates (lekenrechters die over langere periodes
deelnemen in de rechtspraak) regelmatig lezingen aan een lekenpubliek. Dit
vergroot de kennis bij de bevolking van de rechtspraak. Bovendien geeft dit
de rechters de gelegenheid om in contact te komen met het publiek en kennis
te nemen van hun oordelen over de rechtspraak. De vorm waarin dit gebeurt
(een ervaren rechter die vanuit zijn of haar deskundigheid vertelt over
de rechtspraak) kan tot inzicht bij burgers in de rechtspraak leiden en daarmee
tot een genuanceerder oordeel hierover. Ook in Nederland zijn dergelijke initiatieven
denkbaar. Gepensioneerde rechters zouden lezingen kunnen geven
over hun werk. Zij hebben ruime ervaring opgedaan binnen de rechtspraak
en hebben bovendien meer tijd dan rechters die nog in dienst zijn. Bij het
opzetten van een dergelijk initiatief kan gebruikgemaakt worden van de ervaringen
in andere landen bij het in contact brengen van burgers en rechters
met elkaar.
5.9.4 transparante uitspraken
De uitspraak van de rechter is van groot belang, niet alleen voor de verdachte
en voor partijen in een civiel of bestuursrechtelijk geschil, maar ook
voor de maatschappij. Het is het moment bij uitstek waarbij de autoriteit
van de rechter naar voren komt en waarbij zichtbaar kan worden gemaakt
hoe beslissingen tot stand komen. Afkeuring van misdaden kan tijdens