Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

More documents

Recommendations

Info

een transparanter strafrechtssysteem in nederland? 279 rechters hun uitspraken uitvoeriger gaan motiveren en zij doen dit ook meer in voor leken begrijpelijke taal. Niet alle vonnissen en arresten worden echter promis ‘afgedaan’, en onder de werkdruk waaronder rechters hun beslissingen moeten nemen, dreigt het aantal promis -vonnissen nu af te nemen. Een experiment toonde aan dat het mogelijk is om vonnissen begrijpelijker te maken wat het taalgebruik betreft. Daartoe werd een vonnis herschreven in toegankelijker taal, waarbij de juridische terminologie zo veel mogelijk in stand werd gelaten. Juridisch geschoolde lezers vonden het herschreven vonnis juridisch adequaat. Het bleek dat leken het herschreven vonnis begrijpelijker vonden dan het origineel. Zij konden de inhoud ervan ook beter reproduceren (De Poot et al. 2007). 5.7.3 uitsprakenzittingen Uitsprakenzittingen in doorsneezaken worden niet druk bezocht. De verdachte is bij ruim de helft van de uitspraken aanwezig en zijn advocaat in 32 procent van de uitspraken. Bij 31 procent van de uitspraken zit er niemand op de publieke tribune. In meervoudige-kamerzaken wordt de verdachte tijdens de zitting meestal afgeraden om naar de uitspraak (meestal 14 dagen later) te komen; hij kan via zijn advocaat te weten komen wat de beslissing van de rechter is geweest, zo wordt tegen hem gezegd. Het voorlezen van het vonnis gebeurt weinig uitvoerig, óók als er wel publiek aanwezig is in de zittingszaal (Malsch en Nijboer 2005). 5.7.4 publicatie van uitspraken Op steeds grotere schaal worden vonnissen en arresten gepubliceerd, vooral via Rechtspraak.nl (Malsch et al. 2007; Van Opijnen 2011). Publicatie van uitspraken gebeurt vrijwel altijd anoniem: namen van betrokkenen worden niet bekend gemaakt. Door publicatie wordt de transparantie in ieder geval voor de beroepsgroep verhoogd. Of burgers en journalisten veelvuldig de website en juridische tijdschriften raadplegen om uitspraken te lezen mag sterk worden betwijfeld. Maar waarschijnlijk is hun behoefte hieraan ook niet erg groot. Uitspraken kunnen ook worden opgevraagd bij de gerechten. Het is niet bekend hoe vaak dit gebeurt en of op dit punt belemmeringen worden ervaren. 13 5.7.5 de media Omdat niet vaak zittingen worden bezocht, kent het ‘grote publiek’ de rechtspraak voornamelijk via de media. Dat zal het beeld dat bestaat van de rechtspraak ongetwijfeld kleuren. Dagbladen en televisie besteden veel aandacht aan rechtszaken, vooral strafzaken. Er wordt wel kritiek geuit op de wijze waarop
280 speelruimte voor transparantere rechtspraak zij dit doen, ook door de rechterlijke macht (Malsch 2004; Ruigrok et al. 2012): zaken zouden vaak te kort en te bondig weergegeven worden en journalisten zijn te weinig juridisch geschoold. Meestal wordt bericht over geruchtmakende zaken, zodat het lijkt of de criminaliteit in Nederland heel zwaar is. Dat geeft de gelegenheid aan politici om zwaardere straffen te eisen, terwijl zij die mogelijkheid minder zouden hebben als er een totaalbeeld van de criminaliteit zou zijn verschaft. Veel media verslaan echter ook doorsneezaken en zij kunnen daarbij een goede, voorlichtende rol spelen (Ruijgrok 2012). 5.7.6 weinig onmiddellijkheid, veel schriftelijkheid In het Nederlandse strafproces kunnen ‘verklaringen van horen zeggen’ (de zogenoemde de auditu-verklaringen), in tegenstelling tot veel andere landen, voor het bewijs worden gebruikt. Processen-verbaal en schriftelijke deskundigen rapporten kunnen daardoor als bewijs worden gebruikt en getuigen en deskundigen verschijnen dan ook in weinig zaken ter zitting om daar een verklaring af te leggen. In andere landen is er meer directheid, en ook levendigheid, omdat getuigen en deskundigen er vaak wél in persoon verschijnen op de zitting en daar een verklaring afleggen over wat ze gezien of onderzocht hebben, óók als ze eerder al zijn gehoord. Het schriftelijk dossier speelt in Nederlandse strafzaken dan ook een centralere rol dan in andere landen. Hierdoor wordt de efficiëntie van het proces sterk vergroot. De aantrekkelijkheid van zittingen voor het publiek en de pers neemt daardoor echter wel af. Deze ‘schriftelijkheid’ kan van invloed zijn op de waarheidsvinding en daarmee op het bewijsoordeel. Immers, de rechter neemt kennis van het bewijs via een ánder element, zoals bijvoorbeeld een proces-verbaal, of een rapport. Het is niet altijd zeker of dit ‘middel’ het oorspronkelijke bewijs juist en volledig weergeeft, en de oorspronkelijke zegslieden zijn er niet altijd om bevraagd te kunnen worden. Het volgende onderzoek is illustratief voor een mogelijk probleem dat een té ‘middellijk’ proces mogelijk kan opleveren. Vijf rechercheurs die allen proces-verbaal (pv) opmaakten van eenzelfde verhoor dat was opgenomen op video, bleken verschillende pv’s op te maken (Malsch et al. 2010). De lengte van de opgemaakte pv’s varieerde en het aantal door de verhoorder gestelde vragen dat erin was opgenomen verschilde eveneens. De ene rechercheur nam non-verbale uitingen op in het pv, terwijl de andere dat niet deed. Studenten die ieder een van deze pv’s las, oordeelden bovendien verschillend over de verschillende pv’s: bij het ene pv werd de verdachte schuldig geacht, bij het andere niet. Het pv als ‘middel’ geeft het bewijs derhalve niet altijd eenduidig door. 14
Page 1 and 2:
W E T E N S C H A P P E L I J K E R
Page 3 and 4:
De serie ‘Verkenningen’ omvat s
Page 5 and 6:
Vormgeving omslag: Studio Daniëls,
Page 7 and 8:
6 speelruimte voor transparantere r
Page 9 and 10:
8 speelruimte voor transparantere r
Page 11 and 12:
10 speelruimte voor transparantere
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191 and 192:
Page 193 and 194:
Page 195 and 196:
Page 197 and 198:
Page 199 and 200:
Page 201 and 202:
Page 203 and 204:
Page 205 and 206:
Page 207 and 208:
Page 209 and 210:
Page 211 and 212:
Page 213 and 214:
Page 215 and 216:
Page 217 and 218:
Page 219 and 220:
Page 221 and 222:
Page 223 and 224:
Page 225 and 226:
Page 227 and 228:
Page 229 and 230: 228 speelruimte voor transparantere
Page 243 and 244: 242 Tabel 4.12 speelruimte voor tra
Page 279: 278 speelruimte voor transparantere
Page 303 and 304: 302 Figuur 6.1 speelruimte voor tra
Page 309 and 310: 308 Figuur 6.2 speelruimte voor tra
Page 311 and 312: 310 Box 6.2 speelruimte voor transp
Page 331 and 332:
Page 333 and 334:
Page 335 and 336:
Page 337 and 338:
336 Box 6.13 speelruimte voor trans
Page 339 and 340:
Page 341 and 342:
Page 343 and 344:
Page 345 and 346:
Page 347 and 348:
Page 349 and 350:
Page 351 and 352:
Page 353 and 354:
Page 355 and 356:
Page 357 and 358:
Page 359 and 360:
Page 361 and 362:
Page 363 and 364:
Page 365 and 366:
Page 367 and 368:
Page 369 and 370:
Page 371 and 372:
Page 373 and 374:
Page 375 and 376:
Page 377 and 378:
Page 379 and 380:
Page 381 and 382:
Page 383 and 384:
Page 385 and 386:
Page 387 and 388:
Page 389 and 390:
Page 391 and 392:
Page 393 and 394:
Page 395 and 396:
Page 397 and 398:
Page 399 and 400:
Page 401 and 402:
Page 403 and 404:
Page 405 and 406:
Page 407 and 408:
Page 409 and 410:
Page 411 and 412:
Page 413 and 414:
Page 415 and 416:
Page 417 and 418:
Page 419 and 420:
Page 421 and 422:
Page 423 and 424:
Page 425 and 426:
Page 427 and 428:
Page 429 and 430:
Page 431 and 432:
Page 433 and 434:
Page 435 and 436:
Page 437 and 438:
Page 439 and 440:
Page 441 and 442:
Page 443 and 444:
Page 445 and 446:
Page 447 and 448:
Page 449 and 450:
Page 451 and 452:
Page 453 and 454:
Page 455 and 456:
Page 457 and 458:
Page 459 and 460:
Page 461 and 462:
Page 463 and 464:
Page 465 and 466:
Page 467 and 468:
Page 469 and 470:
Page 471 and 472:
Page 473 and 474:
Page 475 and 476:
Page 477 and 478:
Page 479 and 480:
Page 481 and 482:
Page 483 and 484:
Page 485 and 486:
Page 487 and 488:
Page 489 and 490:
Page 491 and 492:
Page 493 and 494:
Page 495 and 496:
Page 497 and 498:
Page 499 and 500:
Page 501 and 502:
Page 503 and 504:
show all

Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?