Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

als gezag verdiend moet worden… 143
aanhoort, en wiens voorkomende houding op de zitting niet klopt met zijn
onvriendelijke afwijzende uitspraak. Zo’n houding raakt de betrouwbaarheid
van de rechter; daarmee ondermijnt de rechter zijn eigen gezag.” (Willink,
Davids en Mendlik 2010: 478).
Mogelijke voordelen zijn een groter maatschappelijk draagvlak, meer
tevreden justitiabelen, meer transparantie, kortere doorlooptijden en kostenbesparing,
betere regie door de rechtbank, hoog schikkingspercentage,
meer interne rechtseenheid, meer werkplezier en minder hoger beroep. Er
zijn ook mogelijke nadelen zoals beperkte ruimte voor het uitgangspunt van
hoor en wederhoor, een minder onbevooroordeelde rechter op de zitting
door de intensieve voorbereiding en een hoge arbeidsinspanning in de beginfase
van het traject (Willink, Davids en Mendlik 2010: 478). De afweging
tussen voor- en nadelen gebeurt in de praktijk zelden alleen vanuit legitimiteitsperspectief.
De organisatie stuurt op middelen en doorlooptijden
en is terughoudend in het voorschrijven van alternatieve werkvormen. Of
pilots opgeschaald worden hangt ook sterk af van de persoonlijke overtuiging
en leiderschap van professionals op de werkvloer.
Om de zelfreflectie van de rechtspraak te versterken hebben de Raad voor
de rechtspraak, de nvvr en het departement een voorstel ontwikkeld voor
de invoering van jaarlijkse functioneringsgesprekken met rechters. Deze
komen in de plaats van de evaluatiegesprekken die nu op grond van het
Besluit rechtspositie rechterlijke ambtenaren regelmatig met rechters dienen
te worden gevoerd (Tweede Kamer 2011–2012). Vanuit de gezondheidszorg
heeft de rechtspraak het initiatief van spiegelbijeenkomsten overgenomen.
In 1999 nodigde het amc voor het eerst patiënten uit om persoonlijk te vertellen
over hun ervaringen met de ziekenhuiszorg. Ervaringen in de rechtbanken
leren dat spiegelbijeenkomsten binnen de rechtspraak een geschikte
feedbackmethode zijn (Ellerbroek 2010). Rechtbanken leren bijvoorbeeld dat
ze vanzelfsprekendheden en fundamentele uitgangspunten beter moeten
uitleggen aan burgers, zoals de onafhankelijkheid ten opzichte van andere
instituties die aanwezig zijn op de zitting, zoals om, uitvoeringsorganisaties
en overheidsorganisaties.
2.3.3 outputlegitimiteit
De rechtspraak is output-gedreven en deed in 2011 1,8 miljoen zaken. Hoewel
het aantal zaken licht gedaald is ten opzichte van 2010, is de productie per
medewerker licht gestegen (Raad voor de rechtspraak 2012, jaarverslag).
In de rijksbrede benchmark worden productiecijfers per medewerker per
jaar vergeleken. De rechtspraak heeft de hoogste cijfers van alle betrokken
organisaties (zo’n 30 totaal). 3 Naast het werken aan kwantiteit wordt er ook