Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

More documents

Recommendations

Info

echters aan het woord over transparantie 215 De argumenten voor transparantie ontmoeten dus beduidend meer instemming dan de argumenten voor beslotenheid. De belangrijkste motieven voor transparantie zijn dat daarmee beter verantwoording kan worden afgelegd aan de samenleving en dat daardoor de taak van de rechter beter zal worden begrepen. De belangrijkste motieven voor beslotenheid zijn dat een gepaste afstand tot de samenleving noodzakelijk is en dat hierdoor de uitkomsten van de rechtspraak minder persoonsgebonden zijn. Focusgroepen In de focusgroepen ontstond een geanimeerde discussie waaruit een gevarieerd beeld aan opvattingen oprees over betekenis(sen) van transparantie, motieven voor transparantie en contexten waarin de oproep tot (meer) transparantie concreet gestalte krijgt. De rechters blijken vrijwel unaniem van oordeel dat de context er toe doet. Het maakt voor hen veel verschil of het gaat over transparantie met betrekking tot de individuele persoon van de rechter of een concrete rechtszaak, of dat het gaat om transparantie over het instituut rechtspraak. Parallel aan dit onderscheid loopt een verschil in waardering voor de elementen die achter het begrip transparantie schuilgaan. Rechters brengen zichtbaarheid en begrijpelijkheid in eerste instantie in verband met het proces en het product (vonnis). Als het echter over het instituut gaat, blijkt transparantie ook betekenis te krijgen als communicatie. Rechters associëren het begrip dan niet zozeer met zichtbaarheid en begrijpelijkheid (in de zin van uitleggen), maar veeleer met zenden (in de zin van strategisch communiceren en duidelijk maken waar de rechtspraak voor staat). Verderop gaan we nader op deze verschillen in. In de focusgroepen werd duidelijker in welk opzicht ‘transparante rechtspraak’ verschilt van het klassieke ‘openbaarheid van rechtspraak’. De eerste reactie van veel rechters luidde dat ‘transparantie’ in wezen niets nieuws is. In de vorm van openbaarheid is het immers een centraal en klassiek beginsel dat is verankerd in de grondwet en internationale verdragen. 10 Het is een voor de rechtspraak wezenlijk beginsel dat in dienst staat van democratische controle door en verantwoording aan burgers. Openbaarheid is een waarborg voor behoorlijke rechtspraak en zet rechters en de rechterlijke macht ertoe aan zich in hun functioneren te legitimeren ten opzichte van de samenleving. In die zin heeft openbaarheid ook een symbolische functie, zo konden we meermalen vernemen. De rechtspraak laat zien dat zij niets heeft te verbergen en iedereen kan kennisnemen van haar werkwijze. Daarnaast heeft openbaarheid ook een rechtsbeschermende functie. Het noodzaakt de rechter tot een publieksgerichte, inzichtelijke en begrijpelijke wijze van procesafhandeling en oordeelsvorming. Bovendien draagt openbaarheid in de zin van de kenbaarheid van uitspraken bij aan de uitleg van het recht en daarmee de effectuering daarvan. Vanuit deze klassieke betekenis fungeren de toegankelijkheid
216 speelruimte voor transparantere rechtspraak van de zitting en de mogelijkheid om kennis te nemen van de uitspraak als primaire openbare en daarmee controleerbare momenten. Maar vrijwel direct erkent de grote meerderheid van de rechters dat met de opkomst van de term ‘transparantie’ ook de functie van openbaarheid is verruimd. Tegenwoordig komen ook communicatie en publiciteit in beeld. De betekenisvolle momenten voor de democratische legitimiteit beperken zich niet langer tot de openbare zitting en de uitspraak. De rechters wijzen op moderne opvattingen over legitimiteit en burgerparticipatie en op het afbrokkelen van het natuurlijk gezag en onvrede over het functioneren van de rechterlijke macht. Deze ontwikkelingen maken volgens hen duidelijk dat openbaarheid onderhoud vergt en onder de noemer van het modernere begrip transparantie een hedendaagse invulling moet krijgen. Transparantie omvat daarom deels een vertrouwde opdracht, maar tegelijkertijd is het volgens de rechters tijd nieuwe uitdagingen aan te gaan. Mede daarom is de afgelopen jaren een scala aan initiatieven ontplooid om zowel het werk van individuele rechters als het doen en laten van het instituut rechtspraak niet alleen openbaar maar ook transparant te maken. 4.2 het object van transparantie Waarop dient transparantie volgens de rechters gericht te zijn? Denken zij hierbij primair aan het proces van rechtspreken (zoals de inzichtelijkheid van procedures), gaat het hen vooral om het product van rechtspraak (bijvoorbeeld de begrijpelijkheid van het vonnis) of hebben rechters het bij hun oordeel over transparantie vooral over het instituut (uitleggen waar de rechtspraak voor staat) of om het personeel (bijvoorbeeld informatie over nevenfuncties van rechters)? In de focusgroepen blijken rechters in meerderheid te starten vanuit het perspectief van het proces en het product. Pas in tweede instantie verlegt hun blikveld zich naar de rechtspraak als instituut, naar de ruimte die rechters moeten hebben om zich in het publieke debat te mengen en naar andere kwesties die het niveau van de individuele zaak overstijgen. Hieronder gaan we nader in op beide niveaus van transparantie. Eerst staan we in subparagraaf 4.2.1 kort stil bij de opvattingen over transparantie op het niveau van de individuele zaak (proces en product). Daarna kijken we in subparagraaf 4.2.2 naar het oordeel over transparantie op het niveau van het instituut.
Page 1 and 2:
W E T E N S C H A P P E L I J K E R
Page 3 and 4:
De serie ‘Verkenningen’ omvat s
Page 5 and 6:
Vormgeving omslag: Studio Daniëls,
Page 7 and 8:
6 speelruimte voor transparantere r
Page 9 and 10:
8 speelruimte voor transparantere r
Page 11 and 12:
10 speelruimte voor transparantere
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166: 164 speelruimte voor transparantere
Page 215: 214 speelruimte voor transparantere
Page 243 and 244: 242 Tabel 4.12 speelruimte voor tra
Page 267 and 268:
Page 269 and 270:
Page 271 and 272:
Page 273 and 274:
Page 275 and 276:
Page 277 and 278:
Page 279 and 280:
Page 281 and 282:
Page 283 and 284:
Page 285 and 286:
Page 287 and 288:
Page 289 and 290:
Page 291 and 292:
Page 293 and 294:
Page 295 and 296:
Page 297 and 298:
Page 299 and 300:
Page 301 and 302:
Page 303 and 304:
302 Figuur 6.1 speelruimte voor tra
Page 305 and 306:
Page 307 and 308:
Page 309 and 310:
308 Figuur 6.2 speelruimte voor tra
Page 311 and 312:
310 Box 6.2 speelruimte voor transp
Page 313 and 314:
Page 315 and 316:
Page 317 and 318:
Page 319 and 320:
Page 321 and 322:
Page 323 and 324:
Page 325 and 326:
Page 327 and 328:
Page 329 and 330:
Page 331 and 332:
Page 333 and 334:
Page 335 and 336:
Page 337 and 338:
336 Box 6.13 speelruimte voor trans
Page 339 and 340:
Page 341 and 342:
Page 343 and 344:
Page 345 and 346:
Page 347 and 348:
Page 349 and 350:
Page 351 and 352:
Page 353 and 354:
Page 355 and 356:
Page 357 and 358:
Page 359 and 360:
Page 361 and 362:
Page 363 and 364:
Page 365 and 366:
Page 367 and 368:
Page 369 and 370:
Page 371 and 372:
Page 373 and 374:
Page 375 and 376:
Page 377 and 378:
Page 379 and 380:
Page 381 and 382:
Page 383 and 384:
Page 385 and 386:
Page 387 and 388:
Page 389 and 390:
Page 391 and 392:
Page 393 and 394:
Page 395 and 396:
Page 397 and 398:
Page 399 and 400:
Page 401 and 402:
Page 403 and 404:
Page 405 and 406:
Page 407 and 408:
Page 409 and 410:
Page 411 and 412:
Page 413 and 414:
Page 415 and 416:
Page 417 and 418:
Page 419 and 420:
Page 421 and 422:
Page 423 and 424:
Page 425 and 426:
Page 427 and 428:
Page 429 and 430:
Page 431 and 432:
Page 433 and 434:
Page 435 and 436:
Page 437 and 438:
Page 439 and 440:
Page 441 and 442:
Page 443 and 444:
Page 445 and 446:
Page 447 and 448:
Page 449 and 450:
Page 451 and 452:
Page 453 and 454:
Page 455 and 456:
Page 457 and 458:
Page 459 and 460:
Page 461 and 462:
Page 463 and 464:
Page 465 and 466:
Page 467 and 468:
Page 469 and 470:
Page 471 and 472:
Page 473 and 474:
Page 475 and 476:
Page 477 and 478:
Page 479 and 480:
Page 481 and 482:
Page 483 and 484:
Page 485 and 486:
Page 487 and 488:
Page 489 and 490:
Page 491 and 492:
Page 493 and 494:
Page 495 and 496:
Page 497 and 498:
Page 499 and 500:
Page 501 and 502:
Page 503 and 504:
show all

Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?