Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

318
Box 6.6
speelruimte voor transparantere rechtspraak
Intermezzo: vakinhoudelijk overleg tussen gerechten
“In ressort Arnhem zijn in samenhangend verband voorstellen ontwikkeld voor het bespreken
van vernietigingen en cassaties binnen de gerechten, systematisch overleg tussen opvolgende
instanties en het inrichten van reflectiecommissies. Reflectie richt zich vooral op verschillen
in uitspraken van eerste en tweede lijn. Deze drie instrumenten volgen elkaar op en hebben tot
doel te leren en te verbeteren. De voorstellen gelden als best practice voor alle gerechten” (Bron:
Agenda van de rechtspraak 2011–2014, blz. 7).
De visitatiecommissie wijst in 2010 op het belang van cultureel leiderschap.
“Besturing (governance) van professionele organisaties al de gerechten vindt
niet uitsluitend plaats via regels, procedures en de uitoefening van bevoegdheden.
(...) In de aansturing van professionals op kwaliteit in de heersende
cultuur zeker zo belangrijk. De organisatiecultuur kan sterk naar binnen
of juist extern gericht zijn, gebaseerd op behoud en defensie of op vernieuwing
en verbetering; de cultuur kan het debat over kwaliteit centraal stellen of naar
de marge van de aandacht drukken. De visitatiecommissie is ervan overtuigd dat
bij het vormen en overdragen van de organisatiecultuur het gerechtsbestuur een
vitale rol speelt. Zij is tevens van oordeel dat niet alle besturen van de onderzochte
gerechten zich hier ten volle van bewust zijn” (Visitatiecommissie
Gerechten 2010: 11).
De visitatiecommissie signaleert dat de rechterlijke onafhankelijkheid
op de diverse gerechten verschillend wordt ingevuld. Ze constateert bij veel
gerechtsbesturen een ‘terughoudendheid om gerechtsbrede ambities en prestatienormen
af te spreken’. Aan sectoren worden veel vrijheden geboden
bij de invulling van ambities en prioritering. De commissie vraagt aandacht
voor het besturingsmodel: het kwaliteitsbeleid zou gezamenlijk ontwikkeld
moeten worden en niet een optelsom moeten zijn van de afzonderlijke
sector belangen. Normen en maatstaven zouden op bestuursniveau geformuleerd
en doorgevoerd moeten worden. De visitatiecommissie
“benadrukt nogmaals dat dergelijke kaders een essentieel instrument van maatschappelijke
verantwoording vormen en daarmee niet aan de individuele professionals
mogen worden overgelaten. Rechters zijn essentieel voor de kwaliteit
van de rechtspraak, maar zij zijn niet gelegitimeerd (..) naar eigen (individueel)
inzicht de normen voor kwaliteit vast te stellen.”
Kwaliteitsbeleid dient een integrale verantwoordelijkheid te zijn van
het bestuur.