Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

echterlijke argumentatie en transparantie: een rechtsvergelijkende exercitie 185
In de vs, zoveel moge inmiddels duidelijk zijn, gelden andere aannames
en processen. Elke rechterlijke opinie wordt er gepubliceerd en ondertekend
door een rechter die haar redenering uitwerkt in een zeer gedetailleerde
feitelijke en juridische analyse. Dit bevordert zogezegd de toegankelijkheid
en rechterlijke verantwoording. Deze transparantie verandert de aard
van de legitimatie van rechterlijke besluitvorming. Alles wat Amerikaanse
rechters in hun argumentatie doen, moet voldoen aan erkende criteria
en patronen (die overigens zijn en worden ontwikkeld in de jurisprudentie).
De legitimiteit van een rechterlijk oordeel staat of valt dus in belangrijke mate
met de logica en argumentatie van het ondertekende oordeel, en niet zoals
in Frankrijk met de structurele legitimiteit van het gerechtelijke apparaat als
geheel waarin dit oordeel wordt geproduceerd.
De formalistische en beleidsgerichte tendensen die ook in het Amerikaanse
rechterlijke (en juridische) discours zijn te ontwaren worden gebundeld
in één document: het rechterlijk oordeel. Dit maakt de legitimiteitslast die
op de rechter rust niet lichter. Amerikaanse rechters vormen recht en hun
oordelen hebben de status van recht (case law). Geen wonder dat juridische
debatten in de vs zich zo sterk fixeren op rechterlijke uitspraken en de interpretatieve
methoden die rechters gebruiken. Omdat de twee genoemde
tendensen regelmatig onder vuur liggen (nota bene ook van rechters zelf ),
moet een rechter een veilige en verhullende argumentatieve middenkoers
varen.
Het Amerikaanse rechterlijke discours kent eigenlijk geen tegenwicht (zoals
uitspraken van het Cour de cassation dat wel kennen in de annotaties):
jurisprudentietijdschriften (court reports) publiceren uitsluitend rechterlijke
uitspraken en rechtswetenschappelijk commentaar verschijnt in aparte
tijdschriften (law reviews) waar in Frankrijk rechtswetenschappelijke
literatuur, la doctrine, waaronder annotaties, nadrukkelijk, zij het officieus,
een intermediërende rol speelt (zie hierover par. 3.3.1). Amerikaanse rechters
hebben dus feitelijk alle kaarten in handen. De invloed van rechterlijke
uitspraken is daarmee groot. Niet alleen gelden ze als recht, rechtswetenschappelijk
commentaar is niet meer dan dat: commentaar. Hoe invloedrijk
sommige rechtswetenschappelijke publicaties desondanks in academia ook
mogen zijn.
Gezien haar rechtskracht en haar openbare karakter heeft de rechterlijke
opinie nogal wat waar te maken – een last te torsen – en het rechterlijk
discours speelt ook om die reden op veilig, in een poging publiekelijk aan
te tonen dat het alomvattend en boven alle twijfel verheven is. Enerzijds leidt
dit tot een mix van formalistische en beleidsgerichte impulsen die worden
geneutraliseerd in een woordrijk en gematigd interpretatief centrisme.