Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

More documents

Recommendations

Info

zet transparantie liever in voor bekritiseerbaarheid dan voor vertrouwen 465 maar werkt het mogelijk nadelig voor wie zonder kennis wél vertrouwen. Toepassing van die indeling op de respondenten uit de enquête laat zien dat de groepen die hetzij voordeel, hetzij nadeel kunnen hebben van (intensieve) informatieverschaffing in omvang gelijk zijn: de twijfelaars en niet-vertrouwers zonder kennis vormen samen 26 procent, tegen 25 procent vertrouwers zonder kennis. Tabel 9.2 Vertrouwen in de rechtspraak/eigen kennis, in percentages Schat eigen kennis als (heel) gering Schat eigen kennis als redelijk – (heel) groot Vindt de rechtspraak in het algemeen wel te vertrouwen 25 27 Twijfelt of de rechtspraak te vertrouwen is 22 18 Vindt de rechtspraak in het algemeen niet te vertrouwen 4 4 9.5 strategische informatie kan averechts werken Informatie moet liefst helder, toegankelijk, begrijpelijk en overzichtelijk gepresenteerd worden voordat burgers in staat zijn die informatie te beoordelen en te gebruiken (Grimmelikhuijsen 2012a). Dat geldt temeer als het doel is om vertrouwen te vergroten. In de vorige paragrafen is een aantal factoren genoemd die kunnen bijdragen aan meer vertrouwen. Het gaat bijvoorbeeld om het inzicht geven in prestaties of het op een rationeel-emotionele wijze communiceren over zaken die minder voorspoedig zijn verlopen. Grimmelikhuijsen (2012b: 36) merkt op dat vertrouwen daarentegen niet is gebaat bij fishbowl transparency, waarbij ‘alles is te zien’, inclusief fouten. Echter, naarmate vormen van informatie en communicatie doelbewuster en strategischer worden geselecteerd en ingezet voor het bewerkstelligen van vertrouwen, rijst de vraag of er nog wel sprake is van transparantie die gelegenheid geeft aan ontvangers om zelf conclusies te trekken. 9.5.1 de rechtspraak richt zich sterk op imagoverbetering De door de rechtspraak gecommuniceerde informatie betreft – naast een grote hoeveelheid vonnissen op rechtspraak.nl – vaak gecontroleerde, positieve informatie over het wel functioneren van de rechtspraak: daarbij is het doel niet alleen het verschaffen van informatie, maar ook zowel het vergroten van het vertrouwen (Malsch 2004) als het verdedigen van de rechtspraak tegen negatieve beeldvorming in de media. Dat is niet vreemd, omdat de persvoorlichter van elk bedrijf of elke overheidsdienst probeert die beeldvorming
466 speelruimte voor transparantere rechtspraak te beïnvloeden. Ook blijkt onder rechters grote behoefte aan een ‘aansprekend gezicht’ dat het in de media ‘opneemt’ voor de rechtspraak (zie Prins, Van der Mijl en Tiemeijer 2013, deze bundel). Volgens Lieve Gies (2005) is de communicatie van Nederlandse persrechters en -voorlichters teveel gericht geraakt op het verdedigen van de rechtspraak in en tegen met name de media, dan op het verschaffen van openbaarheid. Die wordt weliswaar belangrijk gevonden – het is immers een fundamenteel recht –, maar het is eerder ‘het glazuur op de cake’. De kern van de voorlichting ligt volgens Gies op uitleggen en verdedigen (de cake) met daaroverheen een laagje ‘openbaarheid’ (het glazuur). Het meer geneigd zijn om te zenden dan om informatie beschikbaar te stellen zou kunnen zijn ingegeven door de overtuiging dat burgers en journalisten niet goed begrijpen wat er in de rechtszaal gebeurt en niet goed in staat zijn vonnissen naar behoren te beoordelen: volgens rechters in het onderzoek van Van de Bunt, Elffers en De Keijser (2004) moet de oorzaak van de mogelijke kloof tussen burgers en rechtspraak (in elk geval ook) bij burgers gezocht worden. En wat journalisten betreft: die halen hun informatie nogal eens bij persofficieren van justitie, terwijl persrechters en persvoorlichters van rechtbanken graag zouden zien dat ook zij zich beter door hen over een zaak zouden laten voorlichten. 26 Het is echter de vraag of burgers, media en wetenschappers deze vorm van ‘strategische communicatie’ waarderen, nog los van de vraag of die vertrouwen succesvol kan bewerken. De zaak Wilders kan dat illustreren. De impact van deze zaak-Wilders op het vertrouwen van zijn achterban in de rechtspraak toont namelijk een misvatting over wat vertrouwen kan wekken onder een deel van de bevolking. Veel rechters vatten de gang van zaken rond de zaak-Wilders op als een verlies van de rechterlijke macht ten opzichte van Wilders en zijn advocaat Moszkowicz. Het gezag van de rechter zou in het geding zijn geweest en dat is slecht voor het imago en het vertrouwen onder de bevolking, zo meent men (Bokhorst en Witteveen 2013, deze bundel). Opmerkelijk genoeg bleek het vertrouwen onder burgers die het proces volgden juist te stijgen, in het bijzonder bij de aanhangers van Wilders (ascor 2011). 27 Wat door velen als ‘afgang’ van de rechterlijke macht werd opgevat (en zeker géén positieve imagoversterkende ‘transparantie’) blijkt niettemin tot meer vertrouwen geleid te hebben. Dat kan natuurlijk verschillende oorzaken hebben: de uitkomst zelf (vrijspraak), maar wie weet ook omdat ‘de elite’ bakzeil moest halen. Mensen lijken personen met een gelijke sociale status gemakkelijker te kunnen vertrouwen, en anderen minder te vertrouwen (Dekker 2012: 21). Het feit dat rechters vaker worden gewraakt én de berichtgeving daarover is voor rechters misschien een doorn in het oog (zie Prins, Van der Mijl en Tiemeijer 2013, deze bundel), maar het is nog maar de vraag of het vertrouwen van burgers daardoor zal afnemen. Een deel van de burgers kan kennelijk wel instemmen met een kritische bejegening van de rechtspraak.
Page 1 and 2:
W E T E N S C H A P P E L I J K E R
Page 3 and 4:
De serie ‘Verkenningen’ omvat s
Page 5 and 6:
Vormgeving omslag: Studio Daniëls,
Page 7 and 8:
6 speelruimte voor transparantere r
Page 9 and 10:
8 speelruimte voor transparantere r
Page 11 and 12:
10 speelruimte voor transparantere
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191 and 192:
Page 193 and 194:
Page 195 and 196:
Page 197 and 198:
Page 199 and 200:
Page 201 and 202:
Page 203 and 204:
Page 205 and 206:
Page 207 and 208:
Page 209 and 210:
Page 211 and 212:
Page 213 and 214:
Page 215 and 216:
Page 217 and 218:
Page 219 and 220:
Page 221 and 222:
Page 223 and 224:
Page 225 and 226:
Page 227 and 228:
Page 229 and 230:
Page 231 and 232:
Page 233 and 234:
Page 235 and 236:
Page 237 and 238:
Page 239 and 240:
Page 241 and 242:
Page 243 and 244:
242 Tabel 4.12 speelruimte voor tra
Page 245 and 246:
Page 247 and 248:
Page 249 and 250:
Page 251 and 252:
Page 253 and 254:
Page 255 and 256:
Page 257 and 258:
Page 259 and 260:
Page 261 and 262:
Page 263 and 264:
Page 265 and 266:
Page 267 and 268:
Page 269 and 270:
Page 271 and 272:
Page 273 and 274:
Page 275 and 276:
Page 277 and 278:
Page 279 and 280:
Page 281 and 282:
Page 283 and 284:
Page 285 and 286:
Page 287 and 288:
Page 289 and 290:
Page 291 and 292:
Page 293 and 294:
Page 295 and 296:
Page 297 and 298:
Page 299 and 300:
Page 301 and 302:
Page 303 and 304:
302 Figuur 6.1 speelruimte voor tra
Page 305 and 306:
Page 307 and 308:
Page 309 and 310:
308 Figuur 6.2 speelruimte voor tra
Page 311 and 312:
310 Box 6.2 speelruimte voor transp
Page 313 and 314:
Page 315 and 316:
Page 317 and 318:
Page 319 and 320:
Page 321 and 322:
Page 323 and 324:
Page 325 and 326:
Page 327 and 328:
Page 329 and 330:
Page 331 and 332:
Page 333 and 334:
Page 335 and 336:
Page 337 and 338:
336 Box 6.13 speelruimte voor trans
Page 339 and 340:
Page 341 and 342:
Page 343 and 344:
Page 345 and 346:
Page 347 and 348:
Page 349 and 350:
Page 351 and 352:
Page 353 and 354:
Page 355 and 356:
Page 357 and 358:
Page 359 and 360:
Page 361 and 362:
Page 363 and 364:
Page 365 and 366:
Page 367 and 368:
Page 369 and 370:
Page 371 and 372:
Page 373 and 374:
Page 375 and 376:
Page 377 and 378:
Page 379 and 380:
Page 381 and 382:
Page 383 and 384:
Page 385 and 386:
Page 387 and 388:
Page 389 and 390:
Page 391 and 392:
Page 393 and 394:
Page 395 and 396:
Page 397 and 398:
Page 399 and 400:
Page 401 and 402:
Page 403 and 404:
Page 405 and 406:
Page 407 and 408:
Page 409 and 410:
Page 411 and 412:
Page 413 and 414:
Page 415 and 416: 414 speelruimte voor transparantere
Page 465: 464 speelruimte voor transparantere
show all

Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?