Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

naar een transparantere rechtspraak. geen glans zonder wrijving 63
De uitdaging ligt volgens rechters dan ook niet in meer transparantie,
maar betere transparantie: met de bestaande instrumenten (inclusief
de instrumenten van recenter datum) en een andere rolopvatting nog meer
werk maken van een zichtbare en aanwezige rechter (Prins, Van der Mijl
en Tiemeijer 2013, deze bundel).
En dan kan ten slotte de instelling, in 2002, en ontwikkeling van de Raad
voor de rechtspraak natuurlijk niet onvermeld blijven. De interne transparantie
binnen de rechtspraak is sterk toegenomen sinds de Raad voor
de rechtspraak allerlei productiegegevens en kengetallen verzamelt en deels
publiceert. Deze data leveren ook managementinformatie op die weer
gebruikt kan worden om gerechten en rechters te sturen. Dat roept weer
vragen op over wat er intern gebeurt met die informatie en of en wanneer
inzichten worden omgezet in prestatiedoelen. Wanneer krijgen deze doelen
consequenties (Westra 2013, deze bundel)? Illustratief zijn de vragen die
Westra in dit verband opwerpt:
“Als vuistregel wordt een aanhoudingspercentage van 20 procent gehanteerd.
Wat te denken van een rechter met een aanhoudingspercentage van 40 procent?
Moet het bestuur ingrijpen? Wat gebeurt er wanneer er niet wordt ingegrepen,
heeft dit invloed op de normen en waarden ten aanzien van het aanhouden?”
Hier staan de economische en de juridische logica tegenover elkaar (Westra
2013, deze bundel) van waaruit de opbrengst van deze transparantie op een
heel andere manier wordt gewaardeerd en gebruikt. Op de achtergrond
speelt daarbij de beladen vraag hoe de onafhankelijke en onpartijdige rechter
ondanks de immuniteit van die status in een organisatie ingepast kan
worden en door die organisatie gestuurd kan worden (Rutten-van Deurzen
2010). De dataverzamelingen die vrijkomen in het kader van het beheer van
de rechtspraak – en soms ook in antwoord op maatschappelijke vragen, zoals
naar aantallen wrakingen – worden in principe door de Raad voor de rechtspraak
openbaar gemaakt. In theorie zouden andere actoren zich daardoor
een mening kunnen vormen over de financiële en de ‘productie’ kant van
de rechtspraak, namelijk de kosten en baten van het product geïnstitutionaliseerde
geschilbeslechting. Die dynamiek lijken de gepubliceerde cijfers
echter nog niet te krijgen.