Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

236
speelruimte voor transparantere rechtspraak
(Van Esch 2012). En alweer langer geleden werd flink gediscussieerd over
verschillen in rechterlijke oordeelsvorming naar aanleiding van de uitspraken
in de Dexia-zaken. De Raad voor de rechtspraak trok de kwestie vervolgens
naar zich toe door voor de duizenden Dexia-zaken met een standaardregeling
te komen. Voor kantonrechter mr. Fruytier was dat aanleiding zich kritisch
in de media uit te laten, omdat hij vreesde voor aantasting van de rechterlijke
onafhankelijkheid. 39
Vanwege de mogelijke relevantie van de persoon van de rechter voor het
oordeel heeft de nvvr in 2004 de Leidraad onpartijdigheid van de Rechter
opgesteld en is afgesproken dat nevenfuncties van rechters openbaar moeten
zijn. Nadat in 2000 naar aanleiding van een wodc-onderzoek (Eshuis
en Dikhoff ) 40 ophef ontstond in de media over het aantal nevenfuncties
van rechters en burgers zelf informatie over deze nevenfuncties gingen
verzamelen en publiceren 41 , zijn sinds juni 2002 alle gemelde nevenfuncties
opgenomen in een digitaal register dat toegankelijk is via Rechtspraak.
nl. 42 Dit register is in eerste instantie in het leven geroepen om te laten
zien dat bij rechters geen sprake is van belangenverstrengeling. De vraag
is echter of dit genoeg is. Volstaat het noemen van alleen nevenfuncties om
burgers het gevoel te geven dat een rechter onpartijdig is? Zouden rechters
in de Ondernemingskamer bijvoorbeeld niet ook hun aandelenpakketten
moeten opgeven? Kortom, verlangt transparantie over de persoon van
de rechter niet dat veel méér informatie beschikbaar komt dan uitsluitend het
eerdere carrièrepad en nevenfuncties, zoals nu het geval is?
Enquête
In de enquête zijn de respondenten enkele vragen gesteld over het voor een
breed publiek beschikbaar stellen van persoonlijke achtergrondinformatie
over rechters, zoals lidmaatschap van een politieke partij of voorgaande
functies. 43 Ook nu weer werd de rechters gevraagd naar hun ervaring met een
dergelijke vorm van openheid en hun oordeel over de wenselijkheid hiervan.
Relatief veel rechters blijken hiermee tamelijk of veel ervaring te hebben,
namelijk 33 procent, terwijl 67 procent daar weinig of geen ervaring mee
heeft. Over de wenselijkheid van dit instrument zijn de rechters sterk verdeeld:
53 procent acht het openbaar maken van meer achtergrondinformatie
(zeer) onwenselijk, 42 procent vindt het wel (zeer) wenselijk, terwijl de
overige respondenten aangaven hierover geen mening te hebben.
Wederom kregen de respondenten als vervolg op de bovengenoemde vragen
een aantal redenen voorgelegd waarom het beschikbaar stellen van de informatie
onwenselijk respectievelijk wenselijk zou zijn, en werd hen gevraagd
welke van deze redenen zij de belangrijkste achten. De antwoorden staan
in tabel 4.10.