Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

420
speelruimte voor transparantere rechtspraak
in vervolgstudies (Druckman 2004; Krosnick en Kinder 1990). Dit suggereert
dat wat het publiek als maatstaf voor beoordeling van de rechtspraak gebruikt
wel eens precies die criteria zouden kunnen zijn die in de media worden aangedragen.
Als voorbeeld kan gelden dat hoe meer er over criminaliteit wordt
bericht, des te meer gewicht het strafrecht zal krijgen waar het gaat om vertrouwen
van burgers in de rechtspraak. Het is daarom interessant om te kijken
wat en hoe hierover in de media wordt bericht.
Zichtbaarheid van een actor kan ook evaluaties van die actor meebrengen.
Zonder evaluaties kan er wel zichtbaarheid zijn, maar zonder zichtbaarheid
geen evaluaties. De evaluatieve toon van mediaberichtgeving over een
bepaalde actor kan gevolgen hebben voor percepties, houdingen en gedrag
van het publiek, zoals stemgedrag (vgl. Hopmann et al. 2010). In het algemeen
geldt de verwachting dat positieve mediaberichtgeving over actoren positieve
effecten heeft op percepties, houdingen en gedrag. Voor ons onderzoek zou
dit betekenen dat de rechtspraak belang kan hebben bij positieve berichtgeving
over het functioneren van rechters.
Framing is het proces waarbij mensen een bepaald begrip (her-)ontwikkelen
van een politiek onderwerp (Chong en Druckman 2007: 104; De Vreese 2003;
Entman 1993). Dit impliceert dat de manier waarop nieuws, een onderwerp,
een actor of een gebeurtenis wordt gepresenteerd helpt om te bepalen op welke
aspecten van een probleem het publiek zich zal richten (McLeod, Kosicki
en McLeod 2009: 230). Framing kan percepties, houdingen en gedrag beïnvloeden.
Wat betreft stemgedrag bijvoorbeeld wordt gezegd dat elke politicus
of partij de potentie heeft om kiezers weg te plukken van tegenstanders door het
gebruik van framing die deze kiezers aanspreekt (Chong en Druckman 2007: 114).
Een ander voorbeeld is effect op publieke opinie. Bijvoorbeeld publieke
steun voor het toestaan van een openbare Ku Klux Klan-manifestatie
kan aanmerkelijk groter worden als de media erover berichten in termen
van uitingsvrijheid dan indien de mogelijkheid van gewelddadige rellen
als uitgangspunt voor verslaggeving wordt genomen (Nelson, Clawson
en Oxley 1997). Voor ons onderzoek betekent dit dat er alle reden is om
niet alleen hoeveelheid en toon te meten, maar ook te bekijken hoe nieuws
over de rechtspraak in de media wordt geframed. Over rechters kan worden
bericht met zeer verschillende uitgangspunten, bijvoorbeeld het relatief
grote vertrouwen dat ze genieten dan wel de gerechtelijke dwalingen die
hebben plaatsgevonden.
De kernvragen in dit hoofdstuk betreffen de zichtbaarheid van de rechtspraak
in de media, de framing van de rechtspraak in de media in termen van ‘transparantie,’
gezag en kritiek. Dit alles in combinatie met een vergelijking