Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

een transparanter strafrechtssysteem in nederland? 289
de uitspraak getoond worden, zowel door de motivering van de beslissing als
door de wijze waarop de rechter deze uitspreekt. Deze afkeuring kan slachtoffers
en het ‘grote publiek’ een vorm van genoegdoening geven. Dat alles geldt
uiteraard vooral voor geruchtmakende zaken, en het is dan ook terecht dat
uitspraken in dat type zaken tegenwoordig soms in hun geheel op de televisie
worden uitgezonden.
Maar ook rechterlijke uitspraken in doorsneezaken zijn van belang, onder
meer voor begrip en acceptatie van de rechtspraak bij de burger. Deze zaken
raken de individuele burger direct en zijn waarschijnlijk zeer bepalend voor
het oordeel over en het vertrouwen in de rechtspraak. In doorsneezaken van
de meervoudige kamer lijkt de uitspraak in Nederland echter een ondergeschoven
kindje te zijn. Uitsprakenzittingen worden weinig of niet bezocht
en de uitspraken worden heel bondig voorgelezen, veelal door een andere
rechter dan die de zaak op de zitting heeft behandeld. Het zou voor het gezag
en de overtuiging van de rechter goed zijn als rechters die zaken op de zitting
hebben behandeld ook zelf de uitspraak doen. Het is gewenst dat verdachten
op grotere schaal uitsprakenzittingen bijwonen. Er kan nog veel gedaan
worden aan uitspraken om deze aantrekkelijker te maken, ook voor publiek
en pers.
Slechts een beperkt deel van alle rechterlijke uitspraken wordt verspreid, zij
het dat verspreiding op veel grotere schaal plaatsvindt dan vroeger. De uitspraken
zelf zijn, met uitzondering van die in geruchtmakende zaken, vaak
kort en worden (nog steeds) mager gemotiveerd.
Ervan uitgaande dat rechterlijke uitspraken de hele maatschappij aangaan
(Schuyt 2002), zou meer aandacht besteed kunnen worden aan de begrijpelijkheid,
de motivering en de verspreiding van uitspraken ten behoeve
van het gewone publiek. De vorm waarin dit kan gebeuren kan in samenspraak
tussen de rechtspraak, de media en maatschappelijke organisaties
bepaald worden.
5.9.5 meer onmiddellijkheid
De onmiddellijkheid kan vergroot worden door meer getuigen en deskundigen
ter zitting te horen. Nederland is waarschijnlijk het zuinigste land
ter wereld waar het gaat om het horen van getuigen en deskundigen ter zitting,
ondanks ontwikkelingen onder invloed van de rechtspraak over het
evrm waarbij dit op iets grotere schaal gebeurt. Het aanhouden van zaken
voor nader onderzoek wordt ontmoedigd, want dit kost tijd en geld. Zowel
de waarheidsvinding als de transparantie van zittingen kan lijden onder een
dergelijke zuinigheid. Daarnaast maakt het gebrek aan onmiddellijkheid