Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

echters aan het woord over transparantie 241
maatschappelijk debat bij kwesties die de rechtsstaat en daarmee ook de rechtspraak
aangaan (zoals griffierechten en minimumstraffen). Deze behoefte heeft
zowel te maken met de eigen deskundigheid die men wil inbrengen als met
een visie op de eigen individuele rol als onderdeel van de derde staatsmacht.
“De rechter spreekt al lang niet meer uitsluitend door zijn vonnis,” werd
meermalen gezegd. Wél stelt men dat rechters een bijzondere positie in het
publieke domein hebben. Dat stelt grenzen aan hun mogelijke inbreng. Waar
exact de grenzen liggen en hoe de normen werken als het op een afweging
aankomt, blijkt echter een tamelijk grijs gebied. Zeker na het voorval waarbij
mr. Peter Kop niet werd benoemd tot raadsheer-plaatsvervanger bij het hof
Amsterdam omdat hij het publiekelijk opnam voor zijn collega Schalken 47 ,
is het noodzakelijk om via intern debat te komen tot ‘het ontwikkelen en articuleren
van de normen op dit punt’, aldus enkele gesprekspartners.
Ten slotte uitten enkelen de wens meer te doen met de kennis die ze in hun
dagelijks werk verwerven over ontwikkelingen in de samenleving en het
functioneren van instanties die bij juridische oordelen zijn betrokken. Zo
bepleitten enkele jeugdrechters, bij wie de zitting in principe achter gesloten
deuren plaatsvindt, belangrijke ontwikkelingen die zij waarnemen te delen
met partijen buiten de gerechtelijke organisatie. 48
4.3.6 strategische communicatie met de media
De belangstelling van de pers voor de rechtspraak is de afgelopen jaren
gegroeid (Van Spanje en De Vreese 2013, deze bundel; Ruigrok, Ismaili,
Goelema 2011). Al in 2004 werd in opdracht van de Raad voor de rechtspraak
geïnventariseerd hoe rechters denken over de rol, houding en invloed van
de media (Van de Bunt, De Keijser en Elffers 2004). Rechters oordeelden destijds
dat de media een vertekend beeld geven van de rechtspraak. 49 Bovendien
achtten zij de rechtspraak op dat moment onvoldoende in staat om het noodzakelijke
tegenwicht te bieden aan deze beeldvorming. Overigens vroegen
de onderzoekers zich aan het slot van hun onderzoek af of het wel de taak
van de zittende magistratuur is om dergelijk actief tegenwicht te bieden
(Van de Bunt, De Keijser en Elffers 2004). Hoe het ook zij, “[o]mdat de meeste
burgers voor hun beeld van de rechtspleging afhankelijk zijn van berichtgeving
in de geschreven pers en op radio en televisie” (Raad voor de rechtspraak
2008) en de pers daarmee “de ogen en oren van het publiek” (Corstens 2010)
is, dient de rechtspraak de pers te faciliteren. In de Persrichtlijn 2008 wordt
daarom de nodige duidelijkheid geboden “over wat de pers van de medewerkers
van de gerechten mag verwachten en hoe de gerechten de pers behoren
te voorzien van informatie voorafgaande, tijdens en na rechtszaken” (Raad
voor de rechtspraak 2008). Maar ondanks de geboden aanknopingspunten
blijkt de omgang met de pers vaak geen makkelijke opgave.