Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

74
speelruimte voor transparantere rechtspraak
gekoppelde veronderstelling van de media dat de transparantiebehoefte van
burgers onverzadigbaar zou zijn, lijkt niet terecht.
Consequent stelt minder dan tien procent van de respondenten in de wrrsurvey
bijvoorbeeld belangstelling te hebben voor berichten over de benoeming
van rechters, hun politieke achtergrond en wrakingen. Daarentegen
stemt ruim 60 procent van de respondenten in met de stelling dat het goed
is dat dossiers van verdachten en procespartijen niet voor iedereen openbaar
zijn. Vooral op het terrein van bekritiseerbaarheid lijkt de rechtspraak
te kunnen winnen, waar het gaat om helderheid over hoe er met fouten wordt
omgegaan. Ruim meer dan de helft (57%) van de respondenten stemt in met
de stelling dat gemaakte fouten te weinig worden gecorrigeerd en 40 procent
is het (helemaal) eens met de stelling dat rechters elkaar de hand boven het
hoofd houden als er fouten gemaakt zijn (Jonkers 2013, deze bundel).
4.3.4 de transparantievraag van media
Een veelgehoorde redenering is dat de transparantievraag van burgers zich
vertaalt in de vraag van de media. De media worden immers geacht de spreekbuis
van en voor de samenleving te zijn en een wezenlijke rol te vervullen
in het voor burgers transparant maken van de rechtspraak. Kranten, radio
en televisie blijken voor burgers in ieder geval een absolute nummer één
te zijn bij het vinden van informatie over de rechtspraak (Jonkers 2013, deze
bundel). Maar de media voorzien de berichtgeving ook van een duidelijk eigen
inkadering of frame (Van Spanje en De Vreese 2013, deze bundel; Ruigrok,
Kester e.a. 2011). Van Spanje en De Vreese (2013, deze bundel) schetsen een
weinig vrolijk beeld van de manier waarop de rechtspraak in de periode 1992–
2012 in de dagbladen wordt opgevoerd: zij karakteriseren de berichtgeving
in hoofdzaak als negatief. Het optreden van rechters wordt veelal negatief
beoordeeld, het gaat vaak over (vermeende) partijdigheid en er wordt veel kritiek
op rechters geleverd. Die kritiek komt van alle kanten, maar, opmerkelijk
genoeg, meer recent niet in de laatste plaats van rechters zelf: rechters nemen
elkaar en hun institutie relatief vaak en vooral ook steeds vaker publiekelijk
de maat.
Van Spanje en De Vreese (2013, deze bundel) stellen op basis van McNair
(2011) dat vier van de functies van media in een democratie een voorname rol
spelen als het gaat om de rechterlijke macht: de podiumfunctie, waakhondfunctie,
educatiefunctie en informatiefunctie. Hun algemene conclusie is dat
deze functies goed worden vervuld door de kranten die zij analyseren, op wat
zorgen bij de informatie- en educatiefunctie na: sommige standpunten
en – degelijk onderbouwde – meningen vinden hun weg naar de krantenkolommen
niet of te weinig.