Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

392
speelruimte voor transparantere rechtspraak
In 2000 was het cda-Kamerlid Van de Camp, toen in de oppositie, die bij
de behandeling van de begroting van Justitie voorstelde om minimumstraffen
in te voeren:
“Op de eerste plaats willen wij een duidelijk signaal afgeven als wetgevende
macht aan de rechtsprekende macht. Het gaat hier om een type delicten waarvan
wij vinden dat het op die en die manier bestraft moet worden.”
Het cda kreeg er in 2000 weinig handen voor op elkaar en andere partijen
verdedigden juist de autonomie van de rechter. Volgens vvd-Kamerlid
Nicolaï was er sprake van het ‘formuleren van een motie van wantrouwen
in de richting van de rechterlijke macht’. 15 In 2002, en in 2006 opnieuw, dient
de lpf een initiatiefwetsvoorstel in voor de invoering van minimumstraffen.
Het initiatiefwetsvoorstel van lpf-Kamerleden Eerdmans en Stuger uit
2002 vertrekt vanuit de gedachte van het primaat van de politiek (‘het primaat
voor het bepalen van de strafmaat voor deze ernstige delicten ligt in de eerste
plaats bij de wetgever en pas dan bij de rechterlijke macht’ 16 ), maar wordt
door de Kamer en de regering afgewezen. In 2003, naar aanleiding van een
Europees vergelijkend onderzoek naar minimumstraffen, wijst cda-minister
Donner wederom de notie van minimumstraffen van de hand. 17 Dit ondanks
het feit dat het cda minimumstraffen in de verkiezingsprogramma’s van
2002 en 2003 en het regeerakkoord van het kort zittende kabinet- Balkenende
i (met de lpf) had opgenomen. In 2006 dient lpf-Kamerlid Eerdmans
opnieuw een initiatiefwetsvoorstel in waarin hij expliciet stelt dat tradities
bekritiseerd en zo nodig herijkt moeten kunnen worden: “Zo ook de traditie
van de grote vrijheid van de Nederlandse rechter en het vertrouwen van
de wetgever in de rechter dat aan deze vrijheid ten grondslag ligt.” 18 Volgens
de memorie van toelichting heeft de vrijheid van de rechter geleid tot te lage
straffen, op zijn beurt resulterend in een dalend vertrouwen in de rechtsstaat.
De oplossing, invoeren van minimumstraffen en het beperken van de vrijheid
van rechters, “versterkt het democratische gehalte van onze rechtsstaat”.
De reacties in de Tweede Kamer zijn terughoudend tot kritisch. vvd’er
Weekers stelt in de Volkskrant: “Straffen is maatwerk. De rechter moet rekening
kunnen houden met de omstandigheden van het geval.” 19
Het volgende initiatiefwetsvoorstel wordt in 2009 ingediend door pvv-
Kamerlid De Roon. Het pvv-voorstel 20 benadrukt expliciet dat ‘de belangen
van het slachtoffer en eventuele nabestaanden en van de gehele samenleving
een rol behoren te spelen bij de afdoening van strafzaken’ en niet
alleen de ‘specifieke omstandigheden van de individuele dader en het
individuele geval’. In tegenstelling tot het latere voorstel van het kabinet-
Rutte i is de minimumstraf in dit voorstel categorisch: “Onder geen beding,
is vermindering of verlichting daarvan gewenst.” Om ervoor te zorgen dat
“(…) de rechter voldoende speelruimte behoudt om tussen minimum-