Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

150
speelruimte voor transparantere rechtspraak
Ook de fictie dat iemand geacht moet worden onschuldig te zijn tot aan
de veroordeling, met alle implicaties die dat heeft voor de proceshouding
van om, advocaten en rechters, kan in dit vertaalproces makkelijk het
onderspit delven.
3 Personalisering. Veel media zijn meer geïnteresseerd in mensen met hun
emoties en meningen dan in de objectieve blik op de feiten. Verdachten,
slachtoffers, officieren en advocaten kunnen als mensen van vlees en bloed
gepresenteerd worden, rechters niet. Mede daarom doen zij in de beeldvorming
lange tijd niet mee. Dit verandert bij de uitspraak, als de persoon
van de rechter voor korte tijd in beeld komt, zij het niet als een mens van
vlees en bloed. Wraking van een rechter maakt van deze functionaris ook
opeens een feilbare persoon; dat is dramatisch zeer interessant in de medialogica
en dat draagt er vermoedelijk aan bij dat wraking door advocaten
vaker wordt ingezet in het kader van de behartiging van de belangen van
hun cliënten.
4 Meutevorming en hypes. Dit is een ontwikkeling waarbij steeds meer
aandacht op een zaak of een aspect van een zaak geconcentreerd wordt.
Als dit vanuit de rechtspleging gezien een bijzaak is, kan dat vervelend zijn.
Voordeel voor de rechtspleging is wel dat de uitvergroting van een bepaald
aspect betekent dat de media andere aspecten die ook belangrijk zijn
zullen verwaarlozen – nieuwsverhalen hebben een beperkte focus – zodat
de interne normatieve logica van de rechtspleging daar meer kans van
slagen heeft.
5 Kracht van herhaling. Nieuwe mediawaardige gebeurtenissen worden
verbonden met significante eerdere episodes die tot een paar beelden of een
enkele slogan kunnen worden teruggebracht. Dit mechanisme versterkt
de eerstgenoemde elementen van de medialogica. Als het te herhalen beeld
dat is van een falende rechter, kan dit het gezag van de rechtspraak onder
druk zetten.
6 Anchormen en interpretators. Journalisten brengen het nieuws niet alleen,
ze duiden het ook. Commentaren bepalen vaak de framing van de gebeurtenissen.
De rechterlijke macht heeft weinig tot geen eigen commentatoren
die naar buiten treden in concurrentie met journalisten en burgers. Zij
delen dus niet in het gezag van de commentaarpositie.
7 Burger in beeld. Deze tendens betekent bij de rechtspleging dat er meer
en meer aandacht is voor wat ‘gewone mensen’ ervan vinden, naast
of in plaats van het oordeel van professionals. Ook komt de burger meer
in beeld als burgerjournalist die aan nieuwsgaring en duiding doet, vooral