Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

More documents

Recommendations

Info

als gezag verdiend moet worden… 151 via de digitale media. Voor de rechtspraak betekent dit dat er vanuit vele richtingen aandacht is voor het optreden van de rechter in het proces en dat een persrichtlijn dus maar een beperkte werking heeft. 8 Nieuwswaarde als criterium. De rmo wijst erop dat het schandaal een belang rijke determinant is van de nieuwswaarde. Dit staat haaks op de interne moraal van de rechtspleging. Op vrijwel elk onderdeel staat de medialogica op gespannen voet met de interne moraal van het rechterlijk oordeel. Dit is een situatie die risico’s inhoudt, maar ook kansen biedt. Er is het risico van een onevenredige invloed van de berichtgeving en het commentaar op de rechtsgang en het eindoordeel – ook wel ‘trial by media’ genoemd. En er is de kans dat de rechtspraak door een transparante en aansprekende procesgang die tegemoetkomt aan de wens van het publiek om geïnformeerd te worden zo ook draagvlak voor de rechtspleging weet te verwerven. Idealiter komt de symmetrie tussen interne moraal van de rechtspleging en procedurele rechtvaardigheid als maatschappelijke basisverwachting juist door middel van de media tot uitdrukking. In het slechtste geval doet de media-aandacht een conflict ontstaan tussen de normatieve verwachtingen van insiders en outsiders, met als gevolg een dreigende erosie van de rechterlijke functie. Hoe de risico’s te bedwingen en de kansen te grijpen? Het moge duidelijk zijn dat dit een bredere kwestie is dan de vraag of en hoe televisie in de rechtszaal moet worden toegelaten. Het vereiste van openbaarheid van rechtspraak, dat fundamenteel is voor een democratische rechtsstaat, kan op verschillende manieren worden vormgegeven. Daarbij moet altijd een afweging plaatsvinden met andere belangen die tot een beperkte openbaarheid aanleiding geven. Het is met name deze beslissing, over het openbaarheidsregime, die begrijpelijk moet zijn voor de betrokken mediavertegenwoordigers en in die kringen op steun moet kunnen rekenen. Rondom de rechtszaak over publieke kwesties spelen daarom vaak overlegprocessen waarin de rechterlijke macht verantwoording aflegt aan de pers over haar overwegingen om tot een bepaalde organisatie van de openbaarheid te komen. Door middel van interacties en onderhandelingen kunnen de rechters met de betrokkenen bij het proces komen tot onderlinge regels en afspraken (door Moore 1978 ook wel geduid als een semi-autonoom sociaal veld). Zo heeft de pers in de zaak-Robert M. gematigd gebruikgemaakt van haar mogelijkheden door de ergste gruwelbeelden niet uit te zenden en terughoudend over het proces te informeren. Het om trad naar de pers en de slachtoffers toe duidelijk ondersteunend op door informatie en faciliteiten te verschaffen. Dit zijn aanwijzingen dat er hier een soort evenwicht in het sociaal
152 speelruimte voor transparantere rechtspraak veld van belanghebbenden en betrokkenen is ontstaan, waarbij de behoeften van de media, de wensen van de burgers en de eisen van het proces in balans zijn gebracht. Dit betekent uiteraard niet dat in andere publieke kwesties het sociaal veld ook op deze manier zal functioneren en dat een dergelijke balans bereikt kan worden. Wel kan vanuit de organisatie van de rechtspleging strategisch met het verschijnsel worden omgegaan. Daarbij is een belangrijke overweging dat men weliswaar niet van tevoren weet wanneer en waar zich een publieke kwestie zal voordoen, maar dat men wel weet hoe de dynamiek van de mediabelangstelling ongeveer zal verlopen (met bijvoorbeeld veel meer aandacht voor het begin dan voor de verdere duur van het proces) en daar rekening mee kan houden (Ruigrok 2011: 127). Wat de inzet van middelen betreft is ook een overweging dat de medialogica, zoals gezegd, altijd maar een of meer kwesties tegelijk kan verwerken. De aandacht richt zich op een grote zaak en dan krijgen kleinere kwesties vanzelf minder aandacht. De inspanningen om het gezag van de rechtspraak te vestigen of te ondersteunen kunnen dus gericht worden gedaan in die paar zaken die als publieke kwesties worden gedefinieerd in de media. 2.4.3 fricties in rechtspraak die als politiek ervaren wordt De derde context waarin gezag verdiend kan worden, maar waarschijnlijker is dat het wordt verspeeld, is die van de politieke rechtspraak. Deze vrij zeldzame rechtszaken gaan ook over publieke kwesties, maar zijn voor de media nog interessanter, omdat ze het optreden van politici en bestuurders betreffen en er vaak grotere belangen op het spel staan die de concrete aanleiding van de rechtszaak overtreffen. De specifieke rationaliteit van de politiek – een sfeer met eigen normen en waarden – is nu ook in het spel, bovenop de medialogica. Er zijn dus drie normatieve rationaliteiten in het geding. De kans is groot dat de interne logica van de rechtspleging het dan moet afleggen tegen twee aan haar vreemde vormen van rationaliteit en normativiteit. Bovendien versterken politieke rationaliteit en medialogica elkaar en voeren zij op dezelfde wijze de druk op de rechtspraak op. Welke normen of ambities precies deel uitmaken van de politieke rationaliteit is voor discussie vatbaar, maar het door Snellen (1987) geïntroduceerde begrip maakt in elk geval de potentiële conflicten tussen verschillende rationaliteiten, waaronder de juridische, inzichtelijk. Hij noemt drie elementen. 1 Gerichtheid op de oplossing van maatschappelijke problemen. Ook de rechter kan soms bijdragen aan de oplossing van problemen, maar hoofdzakelijk binnen de daartoe geboden wettelijke grenzen en niet als eerste initiatiefnemer die een heel veld bestrijkt. De politieke rationaliteit is meer op de maakbaarheid van de samenleving ingesteld dan de juridische.
Page 1 and 2:
W E T E N S C H A P P E L I J K E R
Page 3 and 4:
De serie ‘Verkenningen’ omvat s
Page 5 and 6:
Vormgeving omslag: Studio Daniëls,
Page 7 and 8:
6 speelruimte voor transparantere r
Page 9 and 10:
8 speelruimte voor transparantere r
Page 11 and 12:
10 speelruimte voor transparantere
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102: 100 speelruimte voor transparantere
Page 151: 150 speelruimte voor transparantere
Page 203 and 204:
Page 205 and 206:
Page 207 and 208:
Page 209 and 210:
Page 211 and 212:
Page 213 and 214:
Page 215 and 216:
Page 217 and 218:
Page 219 and 220:
Page 221 and 222:
Page 223 and 224:
Page 225 and 226:
Page 227 and 228:
Page 229 and 230:
Page 231 and 232:
Page 233 and 234:
Page 235 and 236:
Page 237 and 238:
Page 239 and 240:
Page 241 and 242:
Page 243 and 244:
242 Tabel 4.12 speelruimte voor tra
Page 245 and 246:
Page 247 and 248:
Page 249 and 250:
Page 251 and 252:
Page 253 and 254:
Page 255 and 256:
Page 257 and 258:
Page 259 and 260:
Page 261 and 262:
Page 263 and 264:
Page 265 and 266:
Page 267 and 268:
Page 269 and 270:
Page 271 and 272:
Page 273 and 274:
Page 275 and 276:
Page 277 and 278:
Page 279 and 280:
Page 281 and 282:
Page 283 and 284:
Page 285 and 286:
Page 287 and 288:
Page 289 and 290:
Page 291 and 292:
Page 293 and 294:
Page 295 and 296:
Page 297 and 298:
Page 299 and 300:
Page 301 and 302:
Page 303 and 304:
302 Figuur 6.1 speelruimte voor tra
Page 305 and 306:
Page 307 and 308:
Page 309 and 310:
308 Figuur 6.2 speelruimte voor tra
Page 311 and 312:
310 Box 6.2 speelruimte voor transp
Page 313 and 314:
Page 315 and 316:
Page 317 and 318:
Page 319 and 320:
Page 321 and 322:
Page 323 and 324:
Page 325 and 326:
Page 327 and 328:
Page 329 and 330:
Page 331 and 332:
Page 333 and 334:
Page 335 and 336:
Page 337 and 338:
336 Box 6.13 speelruimte voor trans
Page 339 and 340:
Page 341 and 342:
Page 343 and 344:
Page 345 and 346:
Page 347 and 348:
Page 349 and 350:
Page 351 and 352:
Page 353 and 354:
Page 355 and 356:
Page 357 and 358:
Page 359 and 360:
Page 361 and 362:
Page 363 and 364:
Page 365 and 366:
Page 367 and 368:
Page 369 and 370:
Page 371 and 372:
Page 373 and 374:
Page 375 and 376:
Page 377 and 378:
Page 379 and 380:
Page 381 and 382:
Page 383 and 384:
Page 385 and 386:
Page 387 and 388:
Page 389 and 390:
Page 391 and 392:
Page 393 and 394:
Page 395 and 396:
Page 397 and 398:
Page 399 and 400:
Page 401 and 402:
Page 403 and 404:
Page 405 and 406:
Page 407 and 408:
Page 409 and 410:
Page 411 and 412:
Page 413 and 414:
Page 415 and 416:
Page 417 and 418:
Page 419 and 420:
Page 421 and 422:
Page 423 and 424:
Page 425 and 426:
Page 427 and 428:
Page 429 and 430:
Page 431 and 432:
Page 433 and 434:
Page 435 and 436:
Page 437 and 438:
Page 439 and 440:
Page 441 and 442:
Page 443 and 444:
Page 445 and 446:
Page 447 and 448:
Page 449 and 450:
Page 451 and 452:
Page 453 and 454:
Page 455 and 456:
Page 457 and 458:
Page 459 and 460:
Page 461 and 462:
Page 463 and 464:
Page 465 and 466:
Page 467 and 468:
Page 469 and 470:
Page 471 and 472:
Page 473 and 474:
Page 475 and 476:
Page 477 and 478:
Page 479 and 480:
Page 481 and 482:
Page 483 and 484:
Page 485 and 486:
Page 487 and 488:
Page 489 and 490:
Page 491 and 492:
Page 493 and 494:
Page 495 and 496:
Page 497 and 498:
Page 499 and 500:
Page 501 and 502:
Page 503 and 504:
show all

Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?