Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

144
speelruimte voor transparantere rechtspraak
structureel getoetst op de kwaliteit van de vonnissen. Er is in de loop der
jaren een methode ontwikkeld voor de toetsing van de inhoudelijke kwaliteit
van de vonnissen. Daarnaast vinden ook reflectiegesprekken over vonnissen
plaats, bijvoorbeeld wanneer er grote verschillen zijn tussen uitspraken van
rechtbanken en appelcolleges in dezelfde zaak. Om inzicht in de effecten
van sancties en behandelmethoden bij rechters te vergroten is in 2011 voor
de strafrechtpleging het initiatief ontwikkeld om algemeen aanvaarde
inzichten in de effecten van sancties en behandelmethoden te ontsluiten voor
rechters en anderen in de strafrechtketen (Raad voor de rechtspraak 2012: 33).
De rechtspraak is ook aanzienlijk tegemoetgekomen aan de roep om strengere
straffen. Rechters zijn de afgelopen jaren gemiddeld vaker en zwaarder
gaan straffen, waardoor Nederland een streng strafklimaat heeft in vergelijking
met de ons omringende landen (Ruiter, Tolsma, De Hoon, Elffers,
Van der Laan 2011).
Uit het Klantwaarderingsonderzoek 2011 blijkt dat de professionals (73%)
en rechtzoekenden (81%) van de gerechten doorgaans (zeer) tevreden zijn
over de rechtspraak. Maar dat geldt niet voor de doorlooptijd van de gemiddelde
rechtszaak, waarover slechts 46 procent van de professionals en 55 procent
van de rechtzoekenden tevreden is (Raad voor de rechtspraak 2011,
Klanttevredenheidsonderzoek). Het aantal klachten over de rechtspraak
neemt toe (1.412 in 2011), maar het percentage gegrond verklaarde klachten
blijft gelijk (rond de 20%) (Raad voor de rechtspraak 24–5–2012; 2012,
jaarverslag).
2.3.4 uitkomstlegitimiteit
De missie van de rechtspraak is te zorgen voor integere, tijdige en effectieve
beslechting van geschillen en berechting van strafbare feiten door onafhankelijke
rechters. De rechtspraak wil bijdragen aan de instandhouding van
de rechtsstaat en het vertrouwen van de burger in het recht. 4 De Raad voor
de rechtspraak heeft veel onderzoek laten doen naar het gezag van en het
vertrouwen in de rechtspraak bij verschillende doelgroepen. De publicatiereeks
Rechtstreeks biedt een platform voor onderzoek en opiniërende essays.
Een mooi onderzoek is de meting van het kennis- en vertrouwensniveau van
respondenten die de tv-serie De rechtbank hadden gezien. Hun kennis nam
niet significant toe, maar hun vertrouwen (tijdelijk) wel (btc MediaTest bv
2011). Om burgers, bedrijven en organisaties te laten zien wat de rechtspraak
doet voor de maatschappij kent de Raad voor de rechtspraak het programma
Rechtspraak en Samenleving met projecten over reputatiemanagement,
decor en decorum, maatschappelijke oriëntatie, themadossiers op de website
en omgang met sociale media. Deze projecten zijn allemaal gericht op de vergroting
van de zichtbaarheid en het beter uitleggen van de rechtspraak.