Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

. Economische rationaliteit
transparantie: sturen en gestuurd worden 351
1 De productieman – de rechter kan en wil zijn verantwoordelijkheid
nemen voor het wegwerken van het (grote) aanbod van zaken. Hij doet
zaken snel en efficiënt af en heeft een hoge productie. Vaak zijn deze rechters
bekend binnen het gerecht vanwege hun werkkracht.
2 De manager – de rechter onderkent dat er naast het doen van zaken
andere onderwerpen zijn binnen het gerecht, die moeten worden opgepakt.
Dan gaat het met name om het verdelen van zaken over de collega’s,
het aansturen, begeleiden en selecteren van collega’s, het maken
van afspraken met ketenpartners en het bestuur. De rechter is ervan
overtuigd dat hij beschikt over de kennis en vaardigheden om deze taak
te kunnen vervullen.
3 De calculerende rechter – de rechter denkt in termen van kosten
en baten. Hij is ambitieus en denkt na over de meest efficiënte weg zijn doel
te bereiken. Dat kan bijvoorbeeld betekenen extra productie of extra kwaliteit
leveren, de juiste taken oppakken of op het handigste moment intern/
extern zichtbaar te worden.
Transparantie: centraal staan de aantallen zaken en de wijze waarop de rechter
deze presenteert en gebruikt. De productieman ziet ze als een gegeven,
de manager als een resultaat en de calculerende rechter heeft erover nagedacht.
c. Politieke rationaliteit
1 De politicus – de rechter is zich bewust van het verdelings- en besluitvormingsproces
binnen (en buiten) het gerecht om de schaarse beschikbare
middelen over de sectoren te verdelen. Hij speelt erop in door informatie
te verstrekken, steun te geven of onthouden, enzovoorts, ten einde ontwikkelingen
of besluitvorming te beïnvloeden. Dit kan zijn te eigen bate
of ten behoeve van een breder belang.
2 De politieke rechter – de politieke rechter is bewust van het belang
van de politiek voor de rechtspraak in het algemeen (zie griffierechten),
voor zijn rechtsgebied (zie lobby kantonrechters) en/of zijn gerecht
(zie Herziening Gerechtelijke Kaart). Bij de politiek kijkt hij vooral
naar de landelijke politiek, i.c. de Tweede en Eerste Kamer. Hij benadert
de Kamerleden bij voorkeur in stilte om te voorkomen dat de vraag kan
opkomen over de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht. Hij wil niet
hebben dat zijn geloofwaardigheid nu en in de toekomst onder druk kan
komen te staan.