Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

362
speelruimte voor transparantere rechtspraak
inspelen op de informatiebehoeften voor zover het gerecht er direct mee
te maken heeft (persvoorlichting, open dag, enzovoorts). Voor de landelijke
informatieverstrekking is deze relatie van het gerecht indirect daar de raad dit
doet (6.5).
Hoewel deze gelaagdheid in de praktijk niet direct opvalt, krijgt deze ‘kleur’
wanneer de managementbenadering van het bestuur wordt belicht.
2. Transparantie en rationaliteiten
Het hanteren van de rationaliteitenbenadering heeft een meerwaarde om
inzicht te verkrijgen in de relatie rechtspraak en transparantie vanuit het
perspectief van het gerecht. De juridische dominantie van de rechters
en bestuurders bepaalt sterk de kijk naar de werkelijkheid binnen het gerecht.
De economische rationaliteit is met de komst van de raad in 2002 manifest
aanwezig. In toenemende mate is ook de politieke rationaliteit voelbaar
binnen het gerecht. De werkbeleving en motivatie binnen een gerecht
-belangrijke onderwerpen voor de psychologische rationaliteit- worden
geraakt door de veranderende verhouding tussen de juridische, economische
en politieke rationaliteit.
De druk op efficiëntie en stuurbaarheid binnen de rechtspraak heeft invloed
op de relatief zelfstandige positie van het gerecht en de rol van het bestuur.
De rationaliteiten helpen het bestuur informatiebehoeften te doorgronden
en, waar gewenst, de transparantie gericht te vergroten.
3. Transparantie en instrumenten
Het bestuur beschikt over een ruime set aan instrumenten voor de interne
en externe transparantie van het gerecht. Of dit alle instrumenten zijn voor
de ‘gewenste transparantie’ hangt af van de rolopvatting en daarmee samenhangende
sturingsbehoefte van het bestuur. Het leren van andere gerechten
op basis van de verkregen transparantie kan worden versterkt.
4. Transparantie en de toekomst
In allerlei toekomstbeelden van de rechtspraak wordt gesproken over de kwaliteit
van de rechtspraak, dat het gerecht een vraaggerichte organisatie moet
worden die digitaal toegankelijk is, een aantrekkelijke werkplek is voor zware
juristen, enzovoorts. Om die toekomst meer hanteerbaar te maken blijkt het
nuttig te zijn enkele scenario’s op te stellen als logische gedachtenconstructies
voor een toekomstverkenning. Dan wordt ook duidelijk wat de relatie
tussen rationaliteiten en transparantie is. Transparantie kan door de rechtspraak,
het bestuur en de individuele rechter als een bedreiging maar ook
als een kans worden ervaren. Het gaat erom dit met scenario’s inzichtelijk
te maken en dit bespreekbaar te maken.