Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

Box 6.14
transparantie: sturen en gestuurd worden 341
Na de visitatie in 2006 is er binnen de rechtspraak veel aandacht geschonken
aan het geven en ontvangen van feedback. De visitatiecommissie merkt
in 2010 dat er stappen zijn gezet, maar dat dit nog niet heeft geleid tot een volledige
‘integratie van feedbackmechanismen in het dagelijkse werk’.
Intermezzo: cultuur ≠ cultuur
Het implementeren van een feedbackcultuur in de dominant-juridische cultuur van de rechtspraak,
die is gebaseerd op onafhankelijke oordeelsvorming, vraagt om een subtiele aanpak. De bij
de rechtspraak behorende juridische cultuur leidt tot een vorm van non-interventiegedrag, zowel
naar de collega’s toe (horizontaal) als richting het bestuur en de geledingen secretarissen en griffie
(verticaal). Om dit te veranderen, kost tijd. Voor veel rechters betreft de onafhankelijkheid zowel
zijn rechterlijke taak als onderdeel zijn van het gerecht. Dit laatste is onjuist. Door dit onderscheid
kan ook het non-interventiegedrag bespreekbaar worden gemaakt: voor de rechterlijke taak zijn
diverse wegen om als professional feedback te krijgen (formeel: zaak gaat in appel; intercollegiaal:
overleg in vakgroep, sector, enzovoorts (peer pressure (Boone 2007: 215)); hiërarchisch: aangesproken
worden door leidinggevende). Als lid van een organisatie zouden de normale ‘spelregels’
moeten gelden en als medewerker feedback moeten kunnen krijgen (formeel: functioneringsgesprekken;
collegiaal: overleg in team, sector, enzovoorts).
De visitatiecommissie signaleert dat op diverse gerechten van sector-, teamvoorzitters en vpi’s
(vicepresident-inhoudelijk) wordt verwacht dat zij binnen een gerecht een voorbeeldfunctie
vervullen (blz. 32).
b. Doorlooptijden
De commissie-Hammersteun ii (2008: 7) benadrukt
“het versterken van de logistieke processen binnen de gerechtelijke kolom.
De politieke en maatschappelijke druk op de rechtspraak om – waar mogelijk
en met behoud van de zorgvuldigheid – doorlooptijden te bekorten, richt zich
niet alleen op de doorlooptijden binnen de gerechten, maar zeker ook op die
tussen de gerechten. Dit betekent niet een inperking van de onafhankelijkheid
van de rechtspraak. Er komt wel een grotere druk te liggen op de verantwoordelijkheid
van de rechtspraak als geheel om de organisatie van de werkprocessen
te optimaliseren.”
Het is duidelijk dat vooral de doorlooptijden een wezenlijk vraagstuk zijn.
Vanuit maatschappelijk belang is de tijdsduur (doorlooptijd) van gerechtelijke
procedures een essentieel aspect van de prestaties (Raad voor de rechtspraak
2010c: 6; Regioplan/Synovate 2011). Voor de rechtzoekende en verdachte
is het – over het algemeen – belangrijk snel zekerheid te verkrijgen
over de zaak door een rechterlijke beslissing. Voor het gerecht betekent het