Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

transparantie: sturen en gestuurd worden 339
2 Het bestuur geeft de sectoren het deel van het budget op basis van de pxqafspraken
onder aftrek van de overheadkosten. De sectoren kunnen
daarmee op basis van de productieafspraken de formatie zo optimaal
mogelijk inrichten. Dit kan een prikkel zijn om intern te sturen op efficiëntie,
zodat er geld overblijft om andere uitgaven te doen. De sector
staat in deze benadering centraal. Te denken valt aan het ‘weghalen’ van
de betere (productieve) rechters bij andere sectoren onder het vooruitzicht
van extra middelen (voor opleiding, ondersteuning, enzovoorts),
het sturen op verjonging van de sector (is goedkoper) en het verhogen van
de werkdruk (met een afbreukrisico op langere termijn).
Het bestuur heeft met deze tweede benadering een engere opvatting over
het integraal verantwoordelijk zijn. Dit kan mede zijn ingegeven door de rolopvatting
van de sectorvoorzitters, die in het bestuur zitten. Het bestuur
is eerder marktmeester dan verdeler van de middelen. De rol van marktmeester
kan zeker wel leiden tot efficiëntie. Er kan een vorm van ‘sociale druk’
ontstaan om de prestaties te verhogen en daarmee extra financiële mogelijkheden
voor de sector te genereren. Dit is een positief effect t.o.v. de eerste
benadering. Een negatief effect is suboptimalisatie 19 en druk op de cohesie
binnen het gerecht.
Het valt te verwachten dat in de eerste benadering de sturingsbehoefte van
het bestuur groter is en daarmee het belang van een transparant gerecht om,
waar nodig, te kunnen sturen.
b. Opbouw formatie sectoren
Omdat de werkprocessen binnen de rechtspraak op hoofdlijnen zijn geharmoniseerd
maar niet zijn gestandaardiseerd en geformaliseerd, kunnen
dezelfde sectoren van gerechten er toch wat anders zijn opgebouwd. Vaak
speelt hier het delegatievraagstuk een rol: kunnen rechters bepaalde activiteiten
overlaten aan stafjuristen en secretarissen zoals het voorbereiden
(schrijven) van conceptvonnissen en arresten. Zeker bij de eenvoudiger
vonnissen en arresten kan het de vraag zijn of een (goede) stafjurist of secretaris
deze niet (beter) kan voorbereiden en/of schrijven dan een rechter.
Het verrijkt tevens het werk van de stafjuristen en secretarissen plus het
scheelt in de personeelskosten. Natuurlijk blijft de rechter verantwoordelijk
(zijn naam staat er ook onder), maar deze werkwijze kan de effectiviteit
(alleen complexe aspecten) en efficiëntie (minder verstoringen) van de inzet
van de rechterlijke capaciteit bevorderen. Gerechten kunnen zelf bepalen
in welke mate taken worden gedelegeerd. Dit is een effect van de pxq-bekostiging.
Vanuit economisch perspectief geredeneerd ligt het voor de hand
om de goedkoopste werkwijze op den duur door alle gerechten over te laten
nemen. Vanuit de juridische rationaliteit zijn er zeker (kwaliteits)argumenten
om dat niet te doen. De keuze ligt bij het bestuur, binnen de financiële kaders.