Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

echterlijke argumentatie en transparantie: een rechtsvergelijkende exercitie 179
Napoleon de Franse samenleving en haar rechtssysteem doordesemen. Aldus
is het Franse systeem van rechtspleging gedacht op grond van een wederkerige
relatie tussen de wijze waarop de rechterlijke beslissing publiek wordt
gemaakt en de achterliggende institutionele, normatieve en ideologische
structuur van de rechterlijke macht en de republikeinse unitaire Franse staat.
Kortom, in weerwil van wat een oppervlakkige analyse suggereert, heerst
achter en naast het Franse decor van juridisch formalisme een grote openheid.
Met dit alles als sleutel tot begrip is het met de argumentatieve en motiveringspraktijk
van de Franse hoogste rechter misschien nog niet zo slecht
gesteld als de eerder vermelde heersende (rechtsvergelijkende) leer het nogal
eens doet voorkomen. We komen op dit punt later in dit hoofdstuk nog terug.
3.3.2 verenigde staten
Anders dan in Frankrijk integreert het Amerikaanse us Supreme Court
zijn formele en beleidsgerichte tendensen in de rechterlijke uitspraak
zelf. 40 In de VS lijkt wat betreft de rechterlijke argumentatieve en motiveringspraktijk
het uitgangspunt te gelden “what you see is what you get”.
De (ideale) Amerikaanse rechter maakt de motieven voor zijn beslissing
immers hoogstpersoonlijk, zeer uitgebreid en openlijk publiek. En hij doet
dat eventueel zelfs in tegenspraak met zijn directe collega’s (dissenting opinions),
zich soms direct richtend tot de Amerikaanse justitiabelen. 41 Onverlet
de geheime beraadslagingen weet de totaliteit van de argumentatieve rechterlijke
praktijk, zo wordt gezegd, zich voor de ogen van de al dan niet professionele
toeschouwer te ontplooien. 42 En alleen een rechter die aldus te werk gaat,
zou kunnen rekenen op de steun van zijn publiek, heeft aldus legitimiteit,
menen tenminste heel wat Amerikaanse wetenschappers.
“Judging in our legal culture should be perceived as democratic judging, rid-
dled with controversial legal and political value judgments. Consequently, the
personal/exploratory style of writing opinions is more rather than less likely to
foster acceptance of judicial authority.” (Popkin 2007: 181).
Toch kan dit niet het hele verhaal zijn. Want de Amerikanen lijken geen
decor op het toneel van de rechterlijke motiveringspraktijk te hebben staan,
en de toeschouwer zou daardoor wel eens recht in de coulissen kunnen kijken
en eventueel zelfs in de kleedkamers. Desondanks hoeft niet alles wat zich
daar afspeelt publiek te zijn. Ook in de Verenigde Staten beoogt de rechter
de idee hoog te houden dat hij slechts recht toepast veeleer dan dat hij het
schept. 80 Want om redenen van democratie, redenen althans die samenhangen
met de onderscheiden domeinen van de wetgever (die er dan voor
de beleidsoverwegingen zouden zijn) en de rechter (die vooral het recht moet
toepassen), zijn ook de Amerikanen geen liefhebbers van een al te openlijk