Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

More documents

Recommendations

Info

zet transparantie liever in voor bekritiseerbaarheid dan voor vertrouwen 455 verwachtingen van wat met name het strafrechtssysteem en hoge straffen vermogen. Mogelijk remt juist het steeds teleurgesteld worden in die duidelijke verwachtingen, het vertrouwen. (Malsch en Nijboer 2005: 89). Ook uit de eigen enquête blijken mensen nogal veel te verwachten van straffen: wie denkt dat strenger straffen leidt tot minder criminaliteit, heeft inderdaad minder vertrouwen in de rechtspraak. Wie geen vertrouwen in de rechtspraak in Nederland heeft, associeert de rechtspraak bovendien veel vaker met ‘te lage straffen’ (zie par. 9.4.1). 6 Dat het vervolgens niet eenvoudig is om verwachtingen van het strafrecht aan te passen, blijkt uit een studie van Elffers, De Keijser et al. (2007). Zij hebben daarvoor een semi-experiment in een realistische setting uitgevoerd met behulp van berichtgeving in de regionale dagbladen Brabantse Courant en Limburgs Dagblad/De Limburger. Voor die kranten schreef een burgerpanel onder leiding van een journalist een jaar lang in totaal 20 krantenartikelen over rechtszaken. Dat leidde tot genuanceerdere berichtgeving, met over het algemeen een positief oordeel over rechters, zij het met het tegenwicht van een negatief oordeel over de wreedheid van misdrijven die voor de rechter gebracht werden. De ‘leden van het burgerpanel’ gingen in elk geval genuanceerder denken over de rechtspraak. De attitudes van lezers waren na een jaar echter nauwelijks veranderd. De onderzoekers concluderen dat genuanceerde berichtgeving, waar vaak voor gepleit wordt, altijd de dubbelheid in zich zal dragen van een oordeel over rechters én een oordeel over het begane misdrijf. 7 Door de aandacht voor de wreedheid van misdrijven, blijft de indruk dat criminaliteit niet hard genoeg wordt aangepakt. Daarnaast concluderen de auteurs dat ‘gewone’, genuanceerde berichtgeving over de rechtspraak – en niet in een zwaar experimentele setting – kennelijk weinig impact heeft op attitudes van burgers. De overheid heeft er overigens zelf aan bijgedragen, aldus Van Koppen (2003: 31), dat de verwachtingen ten aanzien van het strafrechtssysteem tot grote hoogte gestegen zijn: het systeem wordt ten onrechte gezien als het centrale instrument van de misdaadbestrijding en niet alleen als sluitstuk. Daarom worden aan het strafrecht steeds meer eisen gesteld (zoals genoegdoening van slachtoffers en het wegnemen van onveiligheidsgevoelens) waar het strafrecht uit de aard van de zaak niet aan kan voldoen (2003: 22). Aangezien het vertrouwen in de rechtspraak mede bepaald is door duidelijk hoge en juist niet onzekere verwachtingen van het strafrecht, zijn burgers mogelijk ook minder gevoelig voor informatie die onzekerheid zou moeten wegnemen.
456 speelruimte voor transparantere rechtspraak 9.3.2 burgers verwerken informatie heel verschillend De voedingsbodem waarop informatie landt en de wijze waarop mensen informatie verwerken, zijn een belangrijke conditie voor de mogelijkheid om met informatie vertrouwen te doen toenemen (conditie 4). Uit onderzoek komt naar voren dat positief geframede informatie bij sommigen vertrouwen doet groeien en bij anderen vertrouwen juist doet afnemen. Deze paragraaf beschrijft de resultaten van enkele (semi-)experimentele studies. Onderzoek in opdracht van de Raad voor de rechtspraak laat zien dat kijkers naar de eerste serie van het programma De rechtbank (uitgezonden vanaf november 2010) in elk geval kort na afloop van de serie gemiddeld 8 procent meer vertrouwden (op een schaal van 1–5) dan een controlegroep van mensen die niet keken. Bij 32 procent groeide het vertrouwen enigszins, bij 2 procent groeide het vertrouwen zeer sterk. 61 procent bleef gelijk in vertrouwen en bij 8 procent daalde het vertrouwen. Bij minder dan 1 procent is het vertrouwen sterk afgenomen (btc Mediatest 2011:26). In het bijzonder de uitleg van de beslissing speelde een rol in het verhogen van het vertrouwen. 8 De serie had dus tegelijkertijd een positieve én negatieve impact op vertrouwen. Enkele maanden na afloop van de serie bleek echter het opgebouwde vertrouwen ongeveer met de helft weer weggelekt. Klijn en Croes wijten dit onder meer aan het zogenoemde ‘vergeeteffect’; de negatieve publiciteit over de rechtspraak in die periode (voorjaar 2011) en (mogelijk daarmee samenhangend) de tijdelijke afname in vertrouwen in de bevolking als geheel (Klijn en Croes 2012). 9 In sommige experimenten worden van tevoren proefpersonen naar specifieke kenmerken onderscheiden, om het verschil in impact van informatie(stijlen) op hun vertrouwen te meten. Zo laat een (klein) experiment zien hoe diverse stijlen van communiceren van een persrechter verschillend kan uitpakken voor het vertrouwen van diverse respondenten (Kara 2010). De voor de camera acterende persrechter liet in een van de boodschappen die aan proefpersonen werden voorgelegd weten dat de rechters in een concrete zaak moeite hadden met het moeten vrijspreken van twee zeer wel mogelijke verdachten in een zaak waarin een kind betrokken was. Geen van beiden kon echter met zekerheid als dader worden aangewezen. Voor de meeste proefpersonen bleek deze boodschap het meest vertrouwenwekkend. Alleen voor proefpersonen die meer gevoelig zijn voor een dominant rationele communicatiestijl, bleek de emotioneel getoonzette boodschap averechts te werken: sommigen vroegen zich af waarom rechters niet doortastender optreden als ze zelf ook erkennen moeite te hebben met het misdrijf.
Page 1 and 2:
W E T E N S C H A P P E L I J K E R
Page 3 and 4:
De serie ‘Verkenningen’ omvat s
Page 5 and 6:
Vormgeving omslag: Studio Daniëls,
Page 7 and 8:
6 speelruimte voor transparantere r
Page 9 and 10:
8 speelruimte voor transparantere r
Page 11 and 12:
10 speelruimte voor transparantere
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191 and 192:
Page 193 and 194:
Page 195 and 196:
Page 197 and 198:
Page 199 and 200:
Page 201 and 202:
Page 203 and 204:
Page 205 and 206:
Page 207 and 208:
Page 209 and 210:
Page 211 and 212:
Page 213 and 214:
Page 215 and 216:
Page 217 and 218:
Page 219 and 220:
Page 221 and 222:
Page 223 and 224:
Page 225 and 226:
Page 227 and 228:
Page 229 and 230:
Page 231 and 232:
Page 233 and 234:
Page 235 and 236:
Page 237 and 238:
Page 239 and 240:
Page 241 and 242:
Page 243 and 244:
242 Tabel 4.12 speelruimte voor tra
Page 245 and 246:
Page 247 and 248:
Page 249 and 250:
Page 251 and 252:
Page 253 and 254:
Page 255 and 256:
Page 257 and 258:
Page 259 and 260:
Page 261 and 262:
Page 263 and 264:
Page 265 and 266:
Page 267 and 268:
Page 269 and 270:
Page 271 and 272:
Page 273 and 274:
Page 275 and 276:
Page 277 and 278:
Page 279 and 280:
Page 281 and 282:
Page 283 and 284:
Page 285 and 286:
Page 287 and 288:
Page 289 and 290:
Page 291 and 292:
Page 293 and 294:
Page 295 and 296:
Page 297 and 298:
Page 299 and 300:
Page 301 and 302:
Page 303 and 304:
302 Figuur 6.1 speelruimte voor tra
Page 305 and 306:
Page 307 and 308:
Page 309 and 310:
308 Figuur 6.2 speelruimte voor tra
Page 311 and 312:
310 Box 6.2 speelruimte voor transp
Page 313 and 314:
Page 315 and 316:
Page 317 and 318:
Page 319 and 320:
Page 321 and 322:
Page 323 and 324:
Page 325 and 326:
Page 327 and 328:
Page 329 and 330:
Page 331 and 332:
Page 333 and 334:
Page 335 and 336:
Page 337 and 338:
336 Box 6.13 speelruimte voor trans
Page 339 and 340:
Page 341 and 342:
Page 343 and 344:
Page 345 and 346:
Page 347 and 348:
Page 349 and 350:
Page 351 and 352:
Page 353 and 354:
Page 355 and 356:
Page 357 and 358:
Page 359 and 360:
Page 361 and 362:
Page 363 and 364:
Page 365 and 366:
Page 367 and 368:
Page 369 and 370:
Page 371 and 372:
Page 373 and 374:
Page 375 and 376:
Page 377 and 378:
Page 379 and 380:
Page 381 and 382:
Page 383 and 384:
Page 385 and 386:
Page 387 and 388:
Page 389 and 390:
Page 391 and 392:
Page 393 and 394:
Page 395 and 396:
Page 397 and 398:
Page 399 and 400:
Page 401 and 402:
Page 403 and 404:
Page 405 and 406: 404 speelruimte voor transparantere
Page 455: 454 speelruimte voor transparantere
show all

Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?