Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

transparantie: sturen en gestuurd worden 361
de raad het ministerie). De horizontale sturing kan het gevolg zijn van consensus
tussen rechters op een rechtsgebied (andere gerechten of landelijk
sectoroverleg) of binnen de beroepsvereniging (nvvr).
Transparantie heeft ook een externe werking. Transparantie van het gerecht
voor ‘buitenstaanders’ kan vertrouwen opleveren en de maatschappelijke
rol en het draagvlak van de rechtspraak versterken. Een gezonde verhouding
tussen de juridische, economische en politieke rationaliteit moet leiden tot
de balans tussen de klassieke rechtsstatelijke en de managementbeginselen,
zoals die door Mak (2008) zijn geduid. Transparantie kan hierbij een essentiële
rol vervullen. Vooral als er daardoor politieke en maatschappelijke consensus
ontstaat over de koers en de ‘stip op de horizon’, het beoogde scenario,
voor de rechtspraak.
6.9 bevindingen en aanbevelingen
In 2002 verscheen het wrr-rapport De toekomst van de rechtsstaat. In het
rapport wordt een mogelijke spanning in de verhouding tussen de rechter
en de bedrijfsvoering gesignaleerd. Nu tien jaar later is de situatie drastisch
veranderd. De komst van de Raad voor de rechtspraak heeft grote invloed
op de gerechten. Tevens staat de rechtspraak in de belangstelling van de politiek
en samenleving. In de afgelopen tien jaar bleek er een grote behoefte aan
meer transparantie. Deze behoefte zou ook wel eens de komende tien jaar
kunnen gaan beïnvloeden.
De voorliggende studie heeft tot doel de relatie transparantie en de gerechten
binnen de rechtspraak in kaart te brengen. Daartoe zijn vier onderzoeksvragen
opgesteld. We kunnen op basis van het voorgaande de volgende
bevindingen formuleren.
1. Transparantie en gelaagdheid
Vanuit het bestuur van het gerecht bezien is het zinvol rekening te houden
met een gelaagdheid in de informatievoorziening om de transparantie
te bewerkstellingen. De eerste laag is de rechter en het primaire proces.
De transparantie richt zich in deze laag op het functioneren van het primaire
proces (6.4). Daarnaast kan de rolopvatting van de rechter leiden tot specifieke
invullingen (6.7). De tweede laag is die van het bestuur. De transparantie voor
het bestuur richt zich op de eerste laag (6.4). De rolopvatting van het bestuur
bepaalt wat met de informatie wordt gedaan (6.6). De derde laag is de raad.
De transparantie richt zich op de informatiebehoefte van de raad. Veel van
de instrumenten voor de interne transparantie komen voort uit de invulling
van de wettelijke taak door de raad (6.4). De vierde laag is de omgeving van
de rechtspraak, lokaal en landelijk. De transparantie richt zich hier op het