Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

de rechtspraak in de media: drie negatieve trends 419
onderstreept de president van de Hoge Raad Geert Corstens het belang van
“nog beter en nog duidelijker en nog kinderachtiger” het eigen verhaal vertellen
(Corstens 2003: 2014). Dit om de agenda te blijven bepalen, in plaats
van dat rechters de media-agenda moeten volgen (zie ook Malsch 2004: 41).
8.4 zichtbaarheid, evaluatieve toon en framing
Bij ons onderzoek naar de wijze waarop de rechtspraak in de media is geweest
kijken we naar verscheidene aspecten van mediaberichtgeving. In de communicatiewetenschap
worden er globaal drie manieren onderscheiden waarop
wordt bekeken hoe een bepaald onderwerp of een bepaalde actor in de media
is: zichtbaarheid, evaluatieve toon en framing.
Zichtbaarheid kan worden gedefinieerd als de mate waarin het onderwerp
of de actor in de media is. Het is hierbij in essentie een kwestie van tellen. Deze
zichtbaarheid wordt vervolgens vergeleken per medium over tijd of per tijdseenheid
over verscheidene media. De zichtbaarheid van een onderwerp of actor
kan het belang ervan onderstrepen, wat als gevolg kan hebben dat dit belang
in de ogen van het publiek wordt vergroot (Hopmann, Vliegenthart, De Vreese
en Albaek 2010).
Een belangrijke hypothese hierbij is de ‘agenda-setting’-hypothese
(McCombs en Shaw 1972; Trenaman en McQuail 1961). Hierbij wordt verondersteld
dat hoe meer de massamedia over een bepaald politiek onderwerp
berichten, des te meer dit onderwerp als belangrijk wordt gezien door het
publiek. Er zijn vele studies geweest die bewijs hebben geleverd dat deze
hypothese ondersteunt (voor een meta-analyse zie Wanta en Ghanem 2000).
Bijvoorbeeld, is er veel over misdaad in het nieuws, dan zal criminaliteitsbestrijding
belangrijker worden gevonden door het publiek. Er is geen reden om
aan te nemen dat dit voor de rechtspraak geheel anders zou werken. Dit zou
bijvoorbeeld betekenen: hoe meer mediaberichten over de rechtspraak, des
te belangrijker het publiek de rechtspraak gaat vinden. 3
Een ander mechanisme dat hierbij een rol kan spelen is priming. In de communicatiewetenschappen
staat priming bekend als een proces waarbij
media-aandacht voor een bepaald onderwerp ervoor zorgt dat het publiek
dat onderwerp kiest om actoren te evalueren. Bijvoorbeeld, is er veel over
misdaad in het nieuws, dan zal voor de beoordeling van een politicus door
het publiek zijn reputatie als criminaliteitsbestrijder een belangrijker criterium
worden. Dit is voor het eerst geopperd in een studie over de Watergateaffaire
in de Verenigde Staten (Weaver, McCombs en Spellman 1975). Nadat
er empirische aanwijzingen voor het mechanisme van priming waren gevonden
(Iyengar en Kinder 1987) is er herhaaldelijk opnieuw bewijs gevonden