Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

326
speelruimte voor transparantere rechtspraak
6.5.3 toegang tot het gerecht
Box 6.11
Het gerecht biedt ieder de mogelijkheid om zittingen bij te wonen. Bezoek
door scholen, verenigingen e.a. aan de gerechtsgebouwen komt veelvuldig
voor. De gerechten hebben voor deze activiteiten en de begeleiding en beantwoording
van vragen van de pers communicatiemedewerkers in dienst. Zij
vervullen een belangrijke rol bij het toegankelijk en – voor zo ver mogelijk
– begrijpelijk maken van de gewenste informatie. De belangstelling voor
de driejaarlijkse Open dagen is overweldigend. Bedacht dient te worden dat
de meeste gerechtsgebouwen vanwege hun symbolische functie in de samenleving
midden in de stad staan. Om zichtbaar te maken wat in deze – vaak
markante – gebouwen nu echt plaatsvindt (transparantie!), is een landelijk
georganiseerde activiteit als een Open dag een effectief instrument. Uit
de onderzoek naar deze Open dagen blijkt dat ze het vertrouwen in de rechtspraak
versterken (Prisma 2006). De rechtspraak wordt dan bijna tastbaar.
Doordat iedere belangstellende tijdens deze dagen nagespeelde zittingen kan
bijwonen en rechters en anderen kan bevragen, vindt er een vorm van demystificatie
plaats: de rechtspraak in de stad krijgt ‘een gezicht’.
Intermezzo: toga aan/uit
Tijdens een open dag werd een rechter – in toga – door een volle zaal bevraagd naar het rechterzijn.
‘Hoe ging hij om met vagen als strafmaat, maatschappelijk gevoelige zaken’, enzovoorts.
Toen hij na afloop zijn toga uitdeed en vervolgens op de gang liep, werd hij tot zijn verbazing
door dezelfde mensen opnieuw bevraagd. Maar nu met vragen over de ‘mens achter de rechter’.
Met de toga aan vertegenwoordigde de rechter een instituut, waaraan je dit soort vragen niet kon
stellen. Zonder toga was dat wel mogelijk.
Na de incidenten in Arnhem en Assen (2003) zijn de veiligheidsmaatregelen
in de gerechtsgebouwen fors verscherpt (Huisman 2005: 8). De gerechten
hebben landelijk richtlijnen afgesproken over de procedures. Het gerechtsbestuur
blijft formeel verantwoordelijk voor de veiligheid.
6.5.4 toegang tot de zitting
Rechtszittingen zijn in principe openbaar (art. 121 Gw), tenzij dit bij wet
anders is geregeld. In de landelijke Persrichtlijn staat wat journalisten kunnen
en mogen verwachten in het gerechtsgebouw.