Speelruimte voor transparantere rechtspraak - Wetenschappelijke ...

de rechtspraak in de media: drie negatieve trends 431
Rechters zelf uiten vooral kritiek op zichzelf en elkaar. Ze steken de hand
in eigen boezem waar het gaat om het uitleggen van vonnissen (Geert
Corstens), om rechtspraak vanuit de streng beveiligde ‘superbunker’ van
Kamp Zeist (Carla Eradus) en om gerechtelijke dwalingen (Geert Knigge).
Kritiek op collega’s komt ook voor, bijvoorbeeld in een stuk over voormalig
president van de Hoge Raad Siep Martens. Een ander voorbeeld is de storm
van kritiek van rechters op de rechtspraak in vreemdelingenzaken door
de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State in 2008, waarvan twee
artikelen in onze steekproef zijn beland. Ook oud-rechter van het gerechtshof
Amsterdam Tom Schalken was mikpunt van kritiek van onder anderen
de president van datzelfde hof, Leendert Verheij, in 2011. Voormalig lid van
de Hoge Raad Peter Kop nam het juist voor Schalken op, hetgeen Kop zijn
herbenoeming als raadsheer-plaatsvervanger bij het Amsterdamse Hof zou
hebben gekost.
Politici geven ook heel wat af op de rechtspraak. In onze steekproef komt
die kritiek van rechts. Bijvoorbeeld, van Ferry Hoogendijk (lpf) over partijdigheid
van rechters, van minister Remkes (vvd) over de veroordeling
van Volkert van der G. en van Joost Eerdmans en Erik Schreijen (lpf) over
de ‘kloof’ tussen burger en rechters. En over de onafhankelijkheid van rechters,
of het veronderstelde gebrek daaraan, van Fred Teeven (vvd) en Geert
Wilders (pvv). Overigens hangen politici hier geen negatieve evaluaties aan
over het functioneren van rechters: de toon van het artikel met Wilders is in
balans, en die van het item met Eerdmans en Schreijen zelfs meer positief
dan negatief. De andere zojuist genoemde items bevatten geen expliciete
evaluaties.
Nu naar de kritiek van rechters op anderen. Hoe komen rechters in het nieuws
als ze zelf kritiek leveren? In onze steekproef is er kritiek op het om (omtrent
beweringen en een deal met een kroongetuige), op het ministerie van Justitie
(omtrent onderbouwing van beslissingen en gebrek aan opvangplaatsen),
op de regering (omtrent kabinetsbeleid en wetgeving) en op individuele
politici (omtrent kritiek van politici op om en rechters). In totaal zitten
er acht artikelen in onze steekproef waarin rechters in de media kritiek uiten
op anderen. Opvallend is dat dit een kleiner aantal is dan het aantal waarin
rechters via de media kritiek hebben op de rechtspraak (13).
Nog duidelijker dan bij andere fenomenen zien we bij onderlinge kritiek van
rechters dat het gaat om een betrekkelijk nieuw verschijnsel. In figuur 8.5 is te
zien dat kritiek op rechters in de media van alle tijden is, maar dat kritiek van
rechters zelf vrijwel uitsluitend vanaf 2007 voorkomt.